Errusia, Japonia eta Austria-Hungaria: ohitura eta modernizazioa

Informazio gehiago

Errusia, Japonia eta Austria-Hungaria: ohitura eta modernizazioa

Industrializazioa eta gizartearen berritzea laguntzeko beharrezkoak diren erreforma politiko eta juridikoak, XIX. mendearen hasieran mendebaldeko Europako erregimen liberalek hartutakoak, Errusia, Japonia eta Austria-Hungariara beranduxeago heldu ziren.

Errusia: autokrazia tsaristaren erreforma

Alexandro II.arekin (1855-1881) Errusiak bere industrializazioa bizkortu zuen, Estatua berritzeko erreforma ezberdinekin batera. Erreforma hauek bertan behera gelditu ziren 1866an tsarrak jasandako atentatuarekin. Gobernuaren zapalketak ezin izan zuen subertsio iraultzailea ezabatu eta tsarra erail zuten 1881ean.
Errusiar industrializazioa bereziki San Petersburgon eta Moskun garatu zen eta Estatuaren parte-hartzea ezaugarri nagusiena da. 1861ean mirabeen deuseztatzea aldarrikatu zen. Honela baserritarrek hirietara eta gutxi kolonizatuak zeuden hegoaldeko estepen eta Siberiako lurraldetara lekualdatzea ahal izan ziren.
Alexandro II.aren erregealdian gainera, politika inperialista bat (65. gaia ikusi) ezarri zen, Turkmenistango konkista (1881) eta Balkanetaraino bere eragin-gunearen zabalkuntzarekin. Bertan errusiar-turkiar gerra lehertu zen (1877-1878).
Alexandro III.ak (1881-1894) autokrazia indartu zuen, bere botere absolutuaren kontrako edozein mugapenen kontra jarriz. Bere ondorengoak, Nikolas II.ak (1894-1917), azken errusiar tsarrak, politika berdina jarraitu zuen, 1917ko otsailaren matxinadan tronutik kenduta izan zen arte.
Errusiar-japoniar gerra hondamenditsuaren ondoren (1904-1905), 1905eko iraultza lehertu zen eta tsarrak Duma (Legebiltzarra) baten osaketa eta Konstituzio baten aldarrikapena onartu behar izan zituen. Ondorengo urteetan, ordea, prometatutako erreformak ez ziren nahikoak izan.

Meiji aroa Japonian

Mutsu-Hitoren koroatzearekin (1867-1912) Tokugawa shogunatoa amaitu eta Meiji aroa hasi zen, modernizazio azkar batez nabarmendua.

1853an Estatu Batuek indarrez lorturiko portuen irekitzeak nazioa mendebaldeko zibilizazioarekin harremana izatea ahalbidetu zuen. Hauen aurrerakuntza teknikoak eraginkortasun handiz asimilatu zituzten.

Mutsu Hitok shogunean (lehen ministro antzeko bat) eta daimio eta samuraiek osaturiko noblezia feudalean oinarrituriko botere-sistema tradizionalarekin amaitu zuen. 1871n feudalismoa ezabatu zuen eta 1881ean nazioari Konstituzio bat eta legebiltzar-sistema bat (bi ganbera) eman zizkion. Bitartean, europar teknikarien bidez, nazioaren mendebalkuntza bultzatu zuen, berehala Asiako lehen potentzia bilakatu zelarik.

Hazkunde ekonomikoa hedapen inperialistak jarraitu zuen (65. gaia ikusi). Txinatar-japoniar gerran garaipenaren ondoren (1894-1895), Shimonosekiren hitzarmenak Formosa Japoniari ematea ezarri zuen.

Harrigarriagoa izan zen oraindik Errusiaren gaineko garaipena gerra errusiar-japoniarrean (1904-1905), Asiako nazio batek potentzia europar bat garaitzen zuen lehen aldia baitzen. Portsmoutheko hitzarmenaren bitartez, Japoniak bere eragin-gunea handitu zuen Asian.

Austria-Hungaria, monarkia duala

Austriako porrotak, Prusiaren kontra Sadowan 1866an (63. gaia ikusi), Hungaria 1867ko Konpromisoan estatu bezala aintzatetsia izatea ahalbidetu zuen. Honen bidez Austria-Hungariako monarkia duala ezarri zen, hiru ministerio komunekin: Atzerri-arazoak, Finantzak eta Gerra.

Frantzisko Jose I.ak, Austriako enperadore (1848-1916) eta Hungariako erregeak (1867-1916), Konstituzio baten aldarrikapena onartu zuen Austrian (1867) eta, hurrengo hamarkadan, erregimen liberalak garapen industrialari hasiera emateko lagundu zuen.

Mugimendu nazionalista eta liberalek austriar Gobernuaren politika baldintzatu zuten, 1879tik aurrera errepresiozko izaera hartu zuelarik. 1907an, sufragio unibertsalaren sarrerak gehiengo eslaviarra agerian utzi zuen Parlamentuan, 1914ean desegina izango zena.

Hungarian, 1875etik aurrera, naziotasun-aniztasuna ezabatzen saiatu ziren, honek serbiar eta kroaziarren arteko elkarlana lagundu zuen Bosnia-Herzegovinan, 1908an beretua izan zena. Hegoaldeko eslaviarren edo jugoslaviarren mugimenduak indarra hartu zuen XX. mendearen lehen urtetan.

Frantzisko Fernando printze oinordekoaren erailketak Sarajevon (1914) talde serbiar baten eskutan, Lehen Mundu-Gerra ekarri zuen.

Data garrantzitsuak

1855 Nikolas I.ari jarraitzen dio Alexandro II.ak, erreforma garrantzitsuei ekiten dielarik.
1875 Hungariako magyarizazioa hasten da, eslaviar matxinada eragiten duelarik.
1877 Errusiar-turkiar gerra.
1882 Burgesia txikiaren aldeko hauteskunde-erreforma Austrian.
1889 Konstituzioa Japonian.
1895 Shimonosekiko bakea: Txinak lurralde ugari ematen dizkio Japoniari.
1904 Errusiar-japoniar gerra hasten da.
1905 Portsmoutheko bakea: Japoniak lurralde berriak eskuratzen ditu. Lehen errusiar iraultza. Tsarrak Konstituzio bat aldarrikatzen du.
1912 Mutsu-Hito enperadorea hiltzen da.
1914 Austria-Hungariako oinordekoaren erailketa: Lehen Mundu-Gerra hasten da.
1917 Errusiar Iraultza.
1918 Austria-Hungariako desegitea. Tsarra eta errege-familia exekutatzen dituzte.

Bidali

Zuzendu

Eskubideak

Orria posta elektronikoz bidali

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

Facebook

Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Eskup

Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

Twitter

Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Tuenti

Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

Google Buzz

Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Meneame

Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

Derechos de reproducción de la obra

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.