Bergson. Espiritualtasuna, inteligentzia eta intuizioa

Zientziatik urrunago doan filosofia

Bergson-en eskema, hein handi batean, aurka dagoen doktrinen zorduna da: bereziki, Spencer-en eboluziozko positibismoarena, Wundt-en psikologiarena eta Comte-ren soziologiarena. Bergson-entzako, naturaren zientziak eginiko irudiak dinamismorik eta bizitzarik ez zeukan. Munduko zientziaren kontzeptuak, errealitatearen eremutako bat soilik hartzen zuela uste zuen, baina garrantzi gutxiago ez duen beste bat arbuiatzen zuen, "bizitzaren esparrua eta irauten duenaren kontzientzia" izendatzen duena.

• Bergson, kontzientziaren testigantza zientziaren emaitzekin kontrajartzen duen tradiziozko espiritualtasunetik urruntzen da. Zientziaren emaitzak onartu nahi ditu eta gorputzaren eta unibertso materialaren existentzia kontuan hartzen du, kontzientziaren bizitza ulertu ahal izateko.
• Bergson-ek dualismoa onartzen du, iraupen erreal bezala ulerturiko denbora, bere konplexutasuna dela eta, edozein eran ezin dela ezagutu nabarmentzeko.

Kontzientzia

• Bizitzaren azpian dagoen denboraren iraupen erreala barne bizitzan agertzen da eta beregana, barne esperientziaren bitartez jo daiteke.
• Denboraren iraupen erreal hau, zeinek kontzientziaren egoerei baitagokio, oinarri psikologikokoa da. Ezin da zientziak dioen denbora homogeneoa murriztu.
• Kontzientziako egoerak, ez dira batzuk besteengatik ordezkatzen, etengabeko joan-etorrian disolbatu baizik.
• Kontzientzia, horrenbestez, "aniztasun bereiztezin edo kualitatiboa " da, bizitzaren prozesu sortzaile guztiaren partaide den oinarrizko bultzada da (élan vital).

Bergson-en Élan vital-a

Inteligentzia:

• Inteligentzia, espazioko materia ulertu eta bere objektuarekin adostasuna mantentzen duen giza ahalmena da.
• Inteligentziak fenomenoak ulertu eta gauzen izaeran sartzeko gaitasuna dauka.
• Inteligentziak funtzio bikoitza dauka: instrumentu bizigabeak erabili eta fabrikatzeko, eta gure jarrera bideratzeko erabiltzen da.
• Inteligentziaren mugak, iraupen erreala, bizitza, ulertzeko bere ezintasunean agertzen dira, ez baitu berdintasunik azaltzen eta etengabeko sormena baita.

Intuizioa:

• Bizitzako prozesuan barneratzea eta kontzientzian sakontzea zilegi egiten du.
• Bizitzako prozesuan barneratzea eta kontzientzian sakontzea zilegi egiten du.
• Intuizioak iraupenezko hitzetan pentsatzen du.
• Intuizioak ekartzen duen ezagutza, objektuaren barnera eginiko sarbide zuzenaren emaitza da eta daukan berezitasunarekin kontaktua izaten uzten du.
• Intuizioa, espirituaren ahalmena eta esperientzia metafisikoa da eta jarrera garbia eskatzen du, hau lortzea eragozten duten loturetatik aska gaitezen.

Freud. Inkontzientearen hipotesia

Sigmund Freud, mende honetako psikoanalisiaren fundatzaile gisa, mende honetako pertsonai nagusienetarikoa da eta pentsamenduan ere ekarpen esanahitsua izan zuen.

Freud-en eskemak, hasieratik, mendebaldeko filosofiaren bereizgarria den subjektu eta ni-aren irudiaren erabateko birplanteamendua suposatu zuen. Bere lana, inkontzientearen hipotesia egitean zetzan, zein indar psikiko talde bat bezala definitzen baita, non kontzientziak onartzen ez dituen irudiak aurkitzen baitira.

Freud-en helburua, fenomeno histerikoentzako terapeutika egokia aurkitzea zen, zein psikoanalisiaren teknika eta praktika izendatzera pasa baitzen. Freud-ek, gizaki orotan, kontzientzian berriz agertu nahian dabiltzan ideien, eta, zentsura eran, hauek azaltzea eragozten duten subjektuaren beste indar errepresiogileen arteko aurkako tentsioak gertatzen direla ulertzen zuen.

Gizakiaren egitura psikikoa

• Hura: inkontzientea da, pultsiozko mundu eta giza existentziaren substratu biologikoa, espezie bezala ulertua, adierazten du.
• Ni-a: hura-ri indarrak ematen dizkion administratzailea da eta gizakia munduan bizitzeko egokitzen du.
• Superni-a: ni-aren idealen taldea da, zeini egokitzen saiatzen baita, kultura beraren preskripzioen islapena diren arau moralak bezala.