XX. mendeko teatroaren berriztapena

XX. mende hasierako antzerkiak sinbolismoa lantzen du, abangoardiak modu iraultzaile batean azaltzen diren arte. Orduan, antzezpenaren arloan sekulako aldaketa ematen da. Gure garaiko oinarrizko beste korronte dramatikoaren, teatro konprometituaren, ordezkari nagusia Brecht izango da.

Teatro sinbolista eta poetikoa

Teatro naturalistaren helburu nagusia benetako errealitatea adieraztea da, eta horrek elementu sinbolistak agertzea eragiten du, Ibsenen edo Strindbergen azken lanetan ikus daitekeen bezala. Pertsonaien "barneko egia" ezin daiteke antzeztu, argiaren edo musikaren bidez aditzera edo gogorarazi behar baita, poesia sinbolistak erakutsi zuen bezala (70. gaia ikusi).

Sinbolismoaren antzerti talde nagusia Frantzian sortzen da: P. Forten Arte Teatroa. Estilizazio espiritual hori bultzatzen duten beste idazle batzuk honako hauek dira: A. Appia eszenografoa eta Gordon Craig teorialaria, El arte del teatro (1905) idatzi zuena.

Beste autore esanguratsu batzuk Maurice Maeterlinck (1862-1949) belgikarra, Pélleas y Melisande, (1892) idatzi zuena; Debussy, ballet musikarekin landu eta El pájaro azul (1909) idatzi zuena; eta Gabrielle d'Annunzio (1863-1938; Francesca de Rimini, 1901; La hija de lorio, 1904) izan ziren.

Abangoardiako teatroa

Alfred Jarry (1873-1907) aitzindaria da, Ubu, rey (1896) lanaren autorea, errealismoaren aurkako lan barregarria eta jolasgarria dena, irainez eta amorruz betetakoa, eta sekulako eragina izango duena teatro dadaistan, surrealistan eta Artauden.

Lehen Mundu Gerraren ondoren idatziko dira Alemanian expresionismoaren (72. gaia ikusi) lanik onenak. Subjektibismoa eta salaketa soziala batzen dituzte garai horretako lanek, pasarte bidezko egiturari eta pertsonaia arketipiko eta barregarriei esker.

Garai honetan nabarmendu behar direnak hauexek dira; O. Kokoschka (1886-1980) margolaria; Walter Hasenclever politizatua (1890-1940; El hijo, 1914; Los hombres, 1918), eta batez ere, Georg Kaiser (1878-1954; Los burgeses de Calais, 1917; Gas I y II, 1918-20).

Max Reinhardt zuzendari eszenikoak teknika futuristak (argiak, makineria) erabili zituen eta lehen aldiz ikusleek antzezpenetan parte-hartzea sortu zuen.

Luigi Pirandello

Luigi Pirandello italiarrak bultzatutako berrikuntzak testu dramatikoari dagozkionak dira batez ere. Burgesen aurreikuspenak salatzen dituen lan naturalistak idazten hasten da.

1918an errealitatea/itxurak aurkakotasuna lantzen duen teatroa proposatuko du, baina ez elkarrizketa bidez adierazitakoa, lanaren egitura bidez azaldutakoa baizik. Seis personajes en busca de autor (1921) lanean dramaturgoak sortzen dituen eta bere aurka matxinatzen diren izakiekin eztabaida gogorra kontatzen du.

Beste lan batzuk ere antzerkia dute testuinguru, gure bizitzen gezurraren sinboloa baita bere ustez. Pertsonaia mozorrotuak garenez, ez dakigu bereizketa egiten zer garen eta zeren itxurakeriak egiten ditugun artean, Pirandelloren ustez (Así es si así os parece, 1918). Arazo horiei guztiei aurre egiteko irtenbide bakarra erokeria izan daiteke (Enrique IV, 1922).

Teatro konprometitua: Brecht

Sovietar Errusian, antzerki tradizio sendoak proletalgoaren alde egin zuen lan, Meyerholden masa muntaia handien bitartez, adibidez Asalto al palacio de invierno (1920). Mendebaldean Piscatorren eta Brechten lanak nabarmendu behar dira.

Bertolt Brechtek (1898-1956) Piscatorrekin lan egin zuen. Brechten lehen lanak espresionismo mugimendukoak dira. Beranduago bere teatro epikoa lantzen du; bidegabekeria sozialaren aurrean kontzientziak esnaraztea da bere lanen gai nagusia.

Aldentze metodoa erabiltzen du ikuslea ez dezan lanak liluratu, baizik ikusten eta entzuten ari denaz hausnarketa egin dezan. Ekintza, eszena labur batzuetan antolatzen da, baina esloganek, abestiek, olerkiek, dantzek eta music-halleko elementuek eten egiten dute tarteka. Etenaldi horiek azaldutako arazoak nabarmentzen dituzte, ikuslea parte hartzera bultzatzeko asmoz.

Helburu didaktiko hori jarraituz, iraganean (Madre coraje y sus hijos, 1937; Vida de Galileo, 1939), orainaldian (El señor Puntila y su criado Matti, 1940) eta leku exotikoetan (La buena persona de Sezuán, 1940) girotuta dauden lanek dute irtenbiderik proposatzen.

Bertolt Brecht dramaturgo bikaina izateaz gain, kontalari eta poeta bikaina ere izan da. Ideia komunistak zituela eta, Alemaniatik alde egin behar izan zuen nazien garaipenaren ondoren. Europan eta Estatu Batuetan bizi izan zen eta Hollywooden lan egin zuen. Alemaniara itzuli zenean, Ekialdeko Alemanian bizi izan zen eta bere konpainia sortu zuen 1949an: Berliner Ensemble.

Teatroaren bi ikuskera kontrajarriak

Ikusmolde dramatikoa Ikusmolde epikoa
· Eszenak gertaera batzuk azaltzen ditu. · Eszenak gertakari batzuk kontatzen ditu.
· Ikusleak ekintzan buru-belarri sartuta parte hartzen du, eta gertatzen dena bere egiten du. · Ikuslea ekintzaren parean jartzen da, eta honek behatzaile gisa jarduera sorrarazten dio.
· Sentimendu eta emozioak biziarazten dizkio. · Erabakiak hartzera behartzen du.
· Sugestio bidez antzezten da. · Argumentu bidez antzezten da.
· Gizakia ez da aldatzen. · Gizakia aldarazi egiten dute, eta horregatik inguruko guztia aldatzen du.
· Eszena bakoitzetik hurrengora igarotzen da ekintza. · Eszena bakoitza independentea da.
· Jauzirik gabeko jarraipen lineala. · Jauziak dituen jarraipen okerra.
· Gizakiaren senak azaltzen dira. · Gizakiaren zergatiak azaltzen dira.
· Pentsatzeak izatea zehazten du. · Izaera sozialak pentsatzea zehazten du.

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana