Leinuen arteko borrokak

“Leinu”, linaje edo familia bateko belaunaldien segida adierazten da hitz horrekin: anaiak, ilobak, lehengusuak... Ahaide Nagusiaren babesean biltzen ziren. Ahaide Nagusi hori zen gizarte talde horien buruzagi berezkoa. Hasiera hartan lurralde eta artalde batzuen jabe ziren. Gero, eliza batzuen zaindari ere bazirenez, horien hamarrenak jasotzen zituzten, baita ola eta errotenak ere. Jakina, gero eta aberastasun handiagoen jabe ziren.

Denboraren buruan, Ahaide Nagusi horien etxeak dorre bihurtu zituzten. Buruzagi feudalak bezain indartsu ez baziren ere, beren ahaide txikiei ikurrak eta armarri bereziak erabiltzeko baimena ematen zieten; odolkiak ordainetan, horiek atzetik jarraitu eta lagundu egin behar zioten Ahaide Nagusiari borroka garaian.

Ahaideen arteko ezkontzaz eta harreman interesatuen bidez, leinu batzuk beste batzuekin elkartu ziren elkarri laguntzeko eta elkarren alde egiteko. Hortik sortu ziren Bandoak.

Hona hemen famatuenak:

- Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan: Ganboatarrak (Gebara, Olaso, Balda, Abendaño...) eta Oinaztarrak (Gaztelako erregearen aldekoak: Mendoza, Lazkao, Oinaz, Enparan, Butroe, Aramaio...)

- Nafarroan: Agramondarrak (Gaztelaren aurkakoak eta Aragoien aldekoak, Ganboatarren taldean sar daitezkeenak) eta Beamondarrak (edo Gaztelaren aldekoak, Oinaztarrekin lotuak)

Lurraren jabetasunari buruzko norgehiagoka horretan laster sortu zen etengabeko gerra eta borroka bizia. Leinu bat beste baten aurka maiz huskeria bategatik altxatzen zen. Horrelakoetan beren alderdiko leinuei laguntzera etortzeko dei egiten zieten. Borroka horietatik sonatuenak Lazkaoko hilketa (1420. urtean) eta Arrasateren erreketa (1448) izan ziren.

Leinuen arteko borrokak, XIV. mendean hasitako gainbehera ekonomikoa handitu egin zuen, eta gerrak, ohi duenez, krisia gogortu. Produktu emankor-etenkitsuak ekoizten eta azpiegiturak berritzen eta sendotzen (errotak, burdinolak, zubiak...) beren irabaziak xahutu beharrean, handikiek, gatazkak hartaraturik, etxeak eta dorretxeak gotortzen xahutu zituzten. Horrez gainera, lanean aritu beharrean soldadu joan behar izan zuten gizonezkoek. Gerrak, jakina, kalte gogorrak ekarri zituen (erreketak, hilketak...). Zerbait egin behar eta, Anaidiak sortzen hasi ziren eta Ahaide Nagusien dorretxeak eraisten. Bien bitartean hiribilduak indartu eta berriak sortu ziren.

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana