Hiribilduen sorrera

XII., XIII. eta XIV. mendeetan erregeek hiribildu asko sortu zituzten Euskal Herri osoan. Hiru helburu edo xede ziren kontuan horiek sortzean. Horietako bat ekonomikoa zen, hiri berriak egin ahala errepide berriak egiten eta merkataritza portuak sustatzen baitziren, eta hori guztia hil edo bizikoa zen ekonomiarentzat. Bigarrenik, aitoren semeak jauntxo bihurtu nahian zebiltzan beren mendeko auzo eta eskualdeetan, eta horiek indargabetzeko oso baliagarri gertatzen ziren hiribildu berriak. Eta, azkenik, etsaien kontra defendatzeko babesleku ezin hobeak ziren.

Hiribildu berriak sortzearekin batera, itsasbazterra sustatzen da eta, bide batez, errepide sareak behin betiko abiada hartzen du. Bestalde, hiritar bihurtuz gizarte maila handiagoan sartzen ziren eta horrek auzotasun eskubidea ematen zien; baziren eskakizunak ere, hiriari bere horretan eutsiko bazitzaion denak baitzeuden udal zergak ordaintzera behartuta. Eginbeharrekin batera baziren, jakina, eskubideak ere: herri lurrak erabiltzeko eta horiez gozatzeko aukera; alkateak edota agintariek hiriari eman zitzaion foruaren arabera epaituko zituzten hiritarrak, eta horrela, lehen batean, bidegabekeria guztietatik libre geratuko ziren; foruak seinalatzen zituen salbuespen fiskal eta penalei onura ateratzen zieten. Horrez gainera, hiribilduak orubea harresiz inguratuta zeukan, eta gobernu erakundeak zituen hiriak babes fisikoa eskaintzen zien. Horregatik guztiagatik, auzotasun eskubidea ez zutenek zutenen irrikan zeuden.

Monarken egongunea eta horiek lurraldeen gainean zuten nagusitasun politikoa lurjabeen gainetik ezartzeko eta indartzeko, lanabes bikain bihurtu ziren hiri berriak. Baina jauntxo lur jabeen erreakzioa berehala etorri zen. XIV. mendean aurrez aurre jarriko zaizkie batzuk hiribilduetan bizi direnei; beste batzuk hiribilduetan sartzen saiatuko dira egoera berriari beren ekonomia eta bizimodua egokitzen saiatuz, eta bide batez, poliki-poliki hiribilduetako erakundeak bereganatuz. XIV. eta XV. mendeetan Gipuzkoa, Araba eta Bizkaiko hiribilduetako Anaidiek edo elkarteek autodefentsa egingo dute noble feudalen erasoen aurka. XIV. mendearen azkenean hiribilduen sarea aski handia zen eta horrek asko aldarazi zituen Euskal Herriko egiturak.

Bidali

Zuzendu

Eskubideak

Orria posta elektronikoz bidali

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

Facebook

Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Eskup

Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

Twitter

Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Tuenti

Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

Google Buzz

Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Meneame

Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

Derechos de reproducción de la obra

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.