Espainiako II. Errepublika

1931ko apirilaren 14ean Espainiako historian egiazko lehen esperientzia demokratikoa hasi zen. Postura estremisten zurruntasunak eta gizarte gatazken ugaritzeak esperimentua deuseztatuko zuten eta nazioa atzeratze politiko eta ekonomiko aro luze baten barruan murgilduko zuten.

Errepublika eta bere arazoak

1931ko apirilean II. Errepublikaren aldarrikapen baketsua, udal hauteskunde eztabaidagarri batzuen emaitza bezala (76. gaia ikusi), arazo ugariekin batera etorri zen, hauen artean hurrengoak direlarik aipagarri:

  • Erregetzaren aldekoak ziren elementuen iraupena, karlismoaren azken hondarrak barne (erreketeak).
  • Ezker eta eskuinaren estremismo politikoa. Falange Espainiarraren agerpena, orientazio faxista zuen alderdi bortitza.
  • Pobrezia eta gizarte zein lan gatazkak.
  • Erlijio eta militar kontserbadorismoa, ezkertiar alderdi errepublikarren politika progresista eta 1931ko Konstituzio berriaren kontra zegoena.

1931ko lehen gobernu errepublikarra. Eserita, Niceto Alcala-Zamora eta Manuel Azaña.

1931ko Konstituzioa

1931ko ekainean Errepublikaren Gorte Konstituziogileak aukeratzeko hauteskundeak ospatu ziren. Emaitza alderdi sozialista eta errepublikarrek osaturiko koalizioarentzat izugarrizko gehiengoa izan zen, hauek abenduan onartuko zen Konstituzio berri bat landu zutelarik.

Testu konstituzionalak hurrengo puntuak jasotzen zituen:

  • Biztanleen askatasun eta eskubideen aldarrikapena.
  • Ganbara bakarreko sistema (Diputatuen Kongresua).
  • Berdintasunezko sufragio unibertsal, emakumeentzat bozka eskubidea duena.
  • Lurraldeen autonomia eskubidearen eta kataluniar, euskaldun eta galego hizkuntzen koofizialtasunaren aintzatespena.
  • Gurtza-askatasuna eta Estatuaren eta Elizaren arteko banaketa. Espainia nazio laiko bilakatzen zen.
  • «Erabilera sozial» kontzeptuaren sorketa, latifundio handien desjabetzerako oinarri bezala.

Erreformak eta erresistentziak

Errepublikar ordenazio berriaren helburu nagusia Espainia nazio modernoago batean bilakatzea zen, industrializatua eta nazioarteko kontzertuan integraturikoa. Horretarako nazioaren bizitzaren alderdi guztietan erreforma orokorra beharrezkoa zen:

  • Jarduera politikoaren demokratizazioa.
  • Nekazal erreforma.
  • Patronalaren eta langileen arteko bidezko erlazioan oinarrituriko industrializazioa.
  • Arazo erregionalisten arazoaren konponketa, autonomiak emanez.
  • Elizaren eraginaren ezabaketa.
  • Ejertzitoaren berritzea.

Gobernu errepublikarraren politika erreformistak Espainiar Eskuin Autonomoen Konfederakuntzan (EEAK) biltzen zen eskuinaren aldetik eta ejertzitoaren alderdi kontserbadoreenak biltzen zituen Espainiar Batasun Militarraren aldetik (1933an sorturikoa) erresistentzia handia izan zuen.

Nahasketa eta liskarrak

Kutsu ezberdineko bi altxamenduk jaio berria zen Errepublikaren ahulketan lagundu zuten:

  • Huts egin zuen Sanjurjo jeneralak gidaturiko 1932ko Estatu-kolpea, zeina erbestera kondenatua izan zen.
  • 1934ko urriko Iraultza. Santanderrek eta Madrilek langileria-altxamendu garrantzitsuak bizi izan zituzten, artean Kataluniak kantoi independente aldarrikatzen zuen bere burua «federazio espainiar» baten barruan. Baina gertaera garrantzitsuenak Asturiasen izan ziren, non herri-altxamenduak asteak iraun zituen eta gogorki zapaldua izan zen ejertzitoaren eskutan.

Data garrantzitsuak

  • 1931 II. Errepublikaren aldarrikapena apirilaren 14ean.
  • 1932 Kataluniaren Estatutua onartzen da. Sanjurjo jeneralaren Estatu kolpe saiakerak porrot egiten du.
  • 1933 Eskuindar garaipena hauteskunde orokorretan.
  • 1934 Asturiaseko iraultza. Greba orokorra espainiar hiri ugaritan.
  • 1936 Herri-frontearen garaipena hauteskunde orokorretan. Matxinada militarra Marokon, Kanariar Irlen eta Penintsularen zati batetan. Gerra Zibila hasten da.
  • 1939 Porrot errepublikarra. Diktadura frankista hasten da.

 

 

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana