Informazio gehiago
Euskaltzaindia
Euskaltzaindiko kideak 1928an
Euskaltzaindiaren sortzea
Eusko Pizkundearen garaian (1876-1936) sortu zen Euskaltzaindia, euskal hizkuntzaz arduratzen den erakunde ofiziala. Euskara goreneko kultur baliotzat harturik, babestu eta sustatu nahi zen unean, Oñatin Eusko Ikasketen Batzarra egiten ari zirenean, hain zuzen.
XIX. mendean eta XX.eko lehen hamarkadetan jada zenbait euskaltzalek eta herritarren elkartek halako erakunde baten beharra adierazi zuten, haien artean, Ulibarrik, 1832an, edo Abadiak eta Duvoisinek, 1862an. Atzerriko (Bonaparte, Van Eys, etab.) eta herriko ikertzaileen (Kanpion, Azkue, etab.) eta elkarte euskaltzaleen laguntzarekin, Herrialde Historikoetako Herri Erakundeek Akademiaren Hizkuntza Erakundea sortu zuten.
Lehen asmoa 1918an Bizkaiko Aldundian jaio arren, 1919ko urrian hiru aldundiek lehenengo Arautegia onartu zuten eta Euskaltzaindia juridikoki eratu zen. Urtebete geroago, Akademiaren buletin ofiziala izango zen Euskera aldizkaria sortu zuten.
Euskaltzaindiaren hasierako Arautegiak (1920) zehazten zuenez, bere xedeak hizkuntza lantzea eta zaintzea dira. Xede hauetako bakoitzari sail bat dagokio; Iker eta Jagon dira sailon izenak
Barne-eraketa
Lehenik, Gobernu-Zuzendaritza dago, bere Euskaltzainburuarekin, Buruorde, Idazkari eta Diruzainarekin. Zuzendaritzakide dira, halaber, Ikersailburua eta Jagonsailburua. Eta Arautegiaren arabera, 24 dira euskaltzain osoak, urgazle taldeak mugatu gabeko kopurua du. Euskaltzain osoek hitza eta boza dute euskaltzain berriak hautatzean eta Erakundearen gobernuan. Euskaltzain urgazleek lan-batzordeetan har dezakete parte.
Erakundearen osoko bilkurak hilabetero egiten dira, gutxienez. Euskararen lurralde osoa dauka bere barrutitzat, Bilbon du bere egoitza nagusia, eta Baiona, Donostia, Iruñea eta Gasteizen ordezkaritzak ditu.
Historia
Gerra Zibilaren aurreko urteetan (1919-1936), Euskaltzaindiak literatur euskara batu bat sortzea erabaki zuen. Garai honetan, Azkueren ikaslanek (Morfología vasca, 1923-1934) eta hiztunei egindako inkestek euskararen ezagutze sakona ekarri zuten.
1936an eta ondoko urteetan geldialdia egon zen, 50.eko hamarkada hasieran, Azkuek lanari berriz heldu zion arte. Arautegia berritu egin zen (1954), eta euskaltzain oso berriak hautatu ziren.
Hurrengo hamarkadak (1956-1968) lan-molde berriak ekarri zituen: belaunaldi gaztea, ikastolen bidez euskara irakaskuntzara sartzea, euskarazko prentsa indarberritzea, euskarazko alfabetatzea, etab.
Hala ere, hizkuntzaren adierazpen idatziak ugaltzea eskatzen zuen gizarteak eta horri erantzuteko bildu zen, hain zuzen, Arantzazuko Batzarra (1968). Bilkura honetan hizkuntza idatziaren batasunerako arau sistematikoagoak eskaini ziren. Arau akademiko hauek eztabaidak ekarri zituzten arren (1968-1976), onarpen soziala izan zuten irakaskuntzan, komunikabideetan eta administrazioan.
Arantzazuko Biltzarrean parte hartu zuten kideak
Akademiaren Euskaltzainburuak izan dira R. M. Azkue (1919-1951), I. M. Etxaide (1952-1962), J. M. Lojendio (1963-1964), M. Lekuona (1967-1970), L. Villasante (1970-1988), J. Haritschelhar (1989-2004) eta A. Urrutia (2005- ).
Gaur egun Euskaltzaindiak barne-antolamendu konplexuagoa eta lankide-talde zabalago batekin lan egiten du, beti ere euskararen modernotzean laguntzen ahaleginduz eta hizkuntzaren ezagutza osoagoa bilatuz.
Oraingo lan-egitasmoak
Euskaltzaindiaren egite akademikoak zenbait egitasmotan zehazten dira. Hauetako bakoitzari dagokion zuzendaritza ematen zaio, erakundezkoa eta teknikoa. Erakundezkoa euskaltzain osoen esku dago eta talde teknikoa, euskaltzainek nahiz espezialistek osatzen dute.
Sei lan-batzorde bereizten dira. Lexikografia batzordeak, Euskal Hiztegia (deskribatzailea, euskal hitz-ondarea, biltzen du) eta Hiztegi Batua (arauemailea) ditu ardurapean.
Orotariko Euskal Hiztegiaren liburuki bat Euskaltzaindiaren ikurrarekin
Gramatika batzordeak, Euskaltzaindiaren Gramatika Akademikoa burutzen du. Hizkuntza-atlasaren batzordeak, 145 herritan osatu du bere inkesta dialektologikoa. Onomastika batzordeak, agiri historikoen bilketa eta landa-lana egiten du, euskarak duen izen-normalizazioari laguntzeko asmoz. Literatura batzordeak, herri literaturako langaiak bildu eta literatura idatzi jasoa ikertzen du; Literatura Hiztegia abian du. Azkenik, Hizkuntza mintzatuaren azpibatzordea ikerlan fonologikoez eta hizkuntza mintzatuak gaurko gizartean dituen arazoez arduratzen da.
Hizkuntz Atlasa egiteko bilduriko grabazioen Antologia
Gainera, batzordeetan sortu eta osoko bilkuretan onartzen diren proposamenak, arau akademiko bihurtzen dira. Bestalde, Akademia kudeatzeko hainbat bilera eta jardunaldi antolatzen ditu Euskaltzaindiak.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.