Informazio gehiago
Lehengaiak eta energia iturriak
Lehengaiak
Lehengaia deitzen da produkzio industrialaren bidez eraldatzen den edo energia sortzeko erabiltzen den sustantzia oro. Kontaezinak dira prozesu industrial guztien oinarri diren lehengai mota guztiak. Batzuk aitzinako garaietatik erabiltzen dira, beste batzuk, ordea, gaur eguneraino ezezagunak ziren aplikazioak dituzte.
Lehengaiak iturri animali (larruak, artilea, koipeak, elikagaiak,¿), begetal (kotoia, liho,¿) edo minerala izan daitezke. Azken hau da oparoena eta barietate izugarria du: erregaiak, metalak, eraikuntzarako materialak, produktu kimikoak, ura¿ Maila batetaraino naturako edozein produktu izan daiteke lehengai.
Meategi nagusiak
Lehengai mineraletatik gehiena meategietatik eskuratzen da, hau da, produktuaren kontzentrazioa esplotazio bat errentagarri izateko bezain handia den tokiak. Meategien banaketa irregularra da eta lehengai beste meategi mota daude, honegatik bakarrik garrantzitsuenak aipatuko ditugu:
- Metal astunak: lurraren gainazal osoan eskuragarriak. Burdina da garrantzitsuena (Txina).
- Metal preziatuak: Hego Afrika (urrea).
- Egurra: Iparraldeko basoak (Kanada eta Errusia) eta tropikalak (Brasil).
- Gas naturala: Iparraldeko Afrika, Iparraldeko Amerika eta Asia zentrala.
- Petrolioa: Pertsiar Golkoa, Karibe, Kaspiar Itsasoa, Indonesia.
- Ikatza: Hego Afrika, erdiko Europa eta Asia, Ipar Amerika.
- Uranioa: Ipar Amerika, Australia, Hegoaldeko Afrika.
Energia iturriak
Energia produkzio prozesuetako ezinbesteko bigarren osagaia da. Modu askotan lortu daiteke, nahiz eta gaur egun batez ere erregaiak erretzetik lortzen den. Energia iturri erabilienen artean hauek dira aipagarrienak:
- Erregai fosilak: petrolioa (22. gaia ikusi), ikatza, gasa eta neurri txikiagoan egurra. Motorretan, berogailuetan eta energia sortzeko (termoelektrizitatea) erabiltzen dira.
- Uranioa: bere fusioa elektrizitatea sortzeko erabiltzen da.
- Hidraulikoa: uraren korronteen indarraz baliatzen da. Tradizionalki errotak mugitzeko erabiltzen zen, gaur egun energia sortzeko erabiltzen da (hidro-elektrizitatea).
Energia berriztagarriak
Aurrean deskribaturiko energien alde negatiboa garestiak direla eta ingurumena kaltetzen dutela da, gainera ahitu daitezkeen errekurtsoen menpe daude. Konponbide moduan, kutsatzen ez duten eta berriztagarriak diren, hau da, ahitzen ez diren, energia iturri batzuk daude. Horien artean aipagarrienak:
- Eguzki energia.
- Energia eolikoa (haizearena).
- Marea-energia (22. gaia ikusi).
- Energia geotermikoa, lurrazpiko geruza sakonen beroan oinarritua.
Munduko petrolio ekoizpena (tm milioietan).
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
-
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
-
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
-
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
-
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
-
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
-
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

- Gizakia eta zibilizazioa
- El medio ambiente y el ser humano
- Munduko populazioa
- Migrazio-mugimenduak
- Hiria
- Hirien forma eta egiturak
- Jarduera ekonomikoak
- Mundu garatua eta mundu azpigaratua
- Garapenerako laguntza eta kooperazio proiektuak
- Nekazaritza-jarduera
- Nekazaritza eta abeltzaintzako produkzioa
- Nekazaritza
- Arrantza-jarduera
- Lehengaiak eta energia iturriak
- Energia iturriak
- Meatzaritza
- Industria
- Zerbitzuak
- Turismoa
- Lana
- Garraioak
- Merkataritza
- Estatuak
- Nazioarteko harremanak