Informazio gehiago
Kartografia
Mapak egiteko jarduera da kartografia, mapagintza, alegia. Mendetan zehar paperean egin dira mapak, baina gaur egun informatikak guztiz aldatu ditu kartografiaren prozedurak.
Kartografia orokorra eta tematikoa
Kartografia orokorra publiko zabalarentzako mapak egiteaz arduratzen da eta mapa horietan lurralde bateko hainbat ezaugarri adierazten dira. Kartografia tematikoa publiko jakinentzako gaikako mapak egiteaz arduratzen da. Adibidez, plubiometria-mapak edo demografia-mapak dira tematikoak. Lurraldean zehar aldatzen diren datuak gero eta gehiago erabiltzen direnez, soziologian, ekologian, ekonomian, etab. Kartografia tematikoak gero eta pisu handiagoa du.
Euskararen erabilera EAEn erakusten duen mapa tematikoa
Proiekzioak
Lurrak elipsoide-forma du, esfera baten antzekoa, baina pixka bat deformatua. Lurraren azala mapa lau batean adierazteak bere arazoak ditu. Kartografoek berariazko prozedurak garatu behar izan dituzte arazo horiek gainditzeko.
Berez ezinezkoa da elipsoide bat batere distortsiorik gabe azal lau batean adieraztea. Kartografoek erabiltzen dituzten eraldaketek beti distortsio moduren bat eragiten dute, ezaugarriren bat faltsutzen dute, hala nola distantzia, eremua, norabidea, etab. Mapek izango duten erabileraren arabera ezaugarri batzuk zehaztasun handiagoz errespetatzea komeni izaten da, axola gutxiagoko beste batzuen kaltetan. Horrela sortu dira hainbat proiekzio-mota:
Proiekzio ortografikoa. Lurraren azala bi dimentsiotan erakusten du espazioan urrundik ikusiko balitz bezala. Lurraren zati bat baino ez du erakusten.
Proiekzio ortografikoa
Mercator-en proiekzioa. Iparrorratzaren norabidea distortsiorik gabe erakusten du, baina eremuak faltsutu egiten ditu. Kontinenteen erdiko latitudeetako eta latitude altuetako eremuak diren baino handiagoak agertzen dira. Itsasoko nabigaziorako da egokia.
Mercator-en proiekzioa
Gall-Peters proiekzioa. Gall-Peters-en proiekzioak Mercator-enak eragiten dituen distortsioak zuzentzen ditu. Horregatik, herrialdeek okupatzen dituzten eremuak konparatzeko egokiagoa da hura baino.
Gall-Peters proiekzioa
Nazio Batuen hainbat antolakundek onartzen dute.
Miller proiekzio zilindrikoa. Lurra matematikoki proiektatzen da ekuatorearekiko ukitzailea den zilindro baten gainean. Mercator-en proiekzioak dituen eskala aldeko distortsio batzuk zuzentzen ditu, baina formak eta eremuak asko faltsutzen ditu eta norabideak ekuatorean bakarrik dira egokiak.
Miller proiekzio zilindrikoa
Robinson proiekzioa. Eremuak ahalik eta gutxiena faltsutuz Lur osoa erakustea da proiekzio honen xedea. Norabideak eta distantziak faltsutzen ditu, ordea.
Robinson proiekzioa
Mollweide proiekzioak. Robinson proiekzioak baino gutxiago faltsutzen ditu eremuak. Distantzia, forma eta norabidea faltsutzen ditu.
Mollweide proiekzioa
Eskalak
Mapak adierazten duten eremua baino askoz txikiagoak izaten dira. Mapak erakusten duen eremuan bi puntuk duten distantziaren eta mapan haiei dagozkien puntuen artean dagoen distantziaren arteko erlazioa da eskala. Horrela mapa baten eskala 1:50.000 dela esaten badugu, horrek esan nahi du mapako bi punturen artean 1 cm baldin bada distantzia, haiei dagozkien puntuen artekoa Lurrean 50.000 cm-koa dela, hau da, 500 m-koa. Mapa 1:125.000 eskalakoa edo handiagokoa baldin bada bertan neurtutako distantziak oso fidagarriak dira; eskala txikiagotan distortsioa handituz doa.
Koordenatuak
Mapetan lekuak aurkitzeko sistema arruntena koordenatu geografikoen sistema da, hots, lekuak dituen longitude eta latitude bitartekoa.
Sestra-kurbak
Mapa topografikoetan lekuen altuerak adierazteko, sestra-kurbak erabiltzen dira. Sestra- kurba batek garaiera jakin bat duten puntuak lotzen ditu. Garaiera-tarte jakina izaten da sestra-kurba bakoitzetik hurrengora.
Teledetekzioa
Gaur egun Lurreko datuak jasotzeko satelite edo hegazkinetan eramaten diren sentsoreak erabiltzen dira. Sentsore hauek Lurrean dauden elementuek igortzen edo islatzen dituzten erradiazioak jasotzen dituzte. 1960ko hamarkadan sateliteak erabiltzen hasi ziren. Hauetan sentsoreak jartzen hasi ziren. Adibidez, TIROS izeneko sateliteetan eguraldiaren berri jasotzen zuten sentsoreak jarri ziren. Pixkanaka beste neurketa batzuk egiteko sentsoreak sortu ziren eta eguraldiaren iragarpenaz aparteko beste datu-bilketa batzuk egiten hasi ziren sateliteak (LANDSAT, SPOT, eta RADARSAT). Teledetekzioz jasotako irudi batean objektu bat ezagutzea zaila izaten da askotan, ez direlako guk ezagutzen ditugun itxurarekin agertzen, goitik ikusita daudelako eta gainera giza begiak antzematen ez dituen maiztasunetako erradiazioak jasoz. Metodologia jakin bat erabili behar da objektu bat ezagutzeko, forma, irudiaren tonua edo kolorea, trama, itzala eta testura aztertuz.
Satelite batek hartutako Alpeetako eskualdearen argazkia
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.