Informazio gehiago
Munduko inguru naturalak (I)
Erliebe- eta klima-ezberdintasunek planetako eskualde bakoitzaren ezaugarriak zehazten dituzte eta inguru natural ezbedinen osaketa bideratzen dute. Inguru hauetariko bakoitzak ekosistema mugatu bat da, bere berezko fauna eta landarediaren espezie bereziekin.
Tropikalarteko gunea: Oihana eta sabana
Tropikoen artean dagoen lur eremuak, Lurreko ekosistema aberats eta oparoenetariko batzuk gordetzen ditu. Orokorrean bi gune handi bereiz daitezke: gune ekuatoriala eta tropikal hezea.
- Gune ekuatoriala: klima bero eta euritsukoa, aniztasun biologiko handiarekin. Aldakortasun biologiko izugarria duten oihan handiz estalia dago. Bere trinkotasunaren ondorioz, oihaneko biztanleak batez ere hegaztiak, ugaztun txikiak, narrastiak eta intsektuak dira.
Oihanetan komunitate primitiboak bizi izan dira, ingurugiroarekiko adeitsuak eta guztiz egokituak. Gaur egun, ordea, baso hezeak gizateriarentzako baliabide iturri bat dira eta honegatik egurra, mineralak eta laborantzarako lurrak eskuratzeko ustiatuak izaten ari dira neurri handi batean. Eskualde birjinen esplotazioak larritasun ekologiko handia suposatzen du, izan ere baso tropikalen suntsiketak ondorioak izan ditzake planeta osoko ekosisteman.
- Gune tropikal hezea: beroa eta bi urtaroekin, hezea eta lehorra. Soilguneak dituen basoz estalia egon ohi da eta bertan larreak eta sabanak osatzen dituzten espezie belarkarak dira nagusi. Gune zabal bat denez, tamaina handiko animaliak bizi daitezke bertan eta seguruenik lehen gizakien kokalekuak izan zen.
Historikoki sabanak abere-herriek okupatu izan dituzte, nahiz eta gaur egun nekazaritzako gune garrantzitsuak izan. Hala ere klima aldaketaren ondorioz eta nekazaritza estentsiboaren ondorioz, larreak basamortutze-prozesu motel baina geldiezin bat bizitzen ari dira, batez ere Sahara azpiko Afrikan.
Baso tropikala.
Estatu Batuetan, Colorado ibaiaren basamortuko gunea.
Gune tropikal lehorra
Klima bero eta euriterik gabeko gunea da, honegatik landaredia eskasa eta oso moldatua da, gauza bera gertatzen da faunarekin, narrasti, intsektu eta ugaztun batzuez osatuta dagoena.
Gizakiarentzako eskualde txar bat da, oasietan ezik, non nekazaritza landu daitekeen. Nahiz eta aurkako baldintzak egon, herri asko bizi izan dira basamortuetan abereentzako larre eskasak erabiliz eta batez ere antzinako bide komertzialak erabiliz.
Gaur egun basamortu batzuk mineral eta erregai fosilen erauzketarako iturri bihurtu dira eta produkzio guneen inguruan oso kontzentratua dagoen populazio-hazkuntza bat bizi dute.
Higadura
Higadura gainazal baten xahutze iraunkorra da, agente higatzaileen eraginaren ondorioz. Hauek ura eta haizea dira nagusiki, nahiz eta bizi-jarduerak, gizakiarena batez ere, higadura-maila bat sortzen duen. Higadura, baldintza normaletan ingurugiro naturalen parte da. Baina higadura handiko kasuak daude ere (uholde-euriteak, landare-estalkiaren galera), beste kalteen artean, basamortutzea errazten duen lurraren galera bat sortzen dutenak.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.