Dantza honek aldaketa handiak jasan ditu XX. mendean Gerra Zibilaren ondorioz. 30eko hamarkadara arte mutilek burutzen zuten dantza zen, eta 10 dantzarik parte hartzen zuten: 8 dantzari, katximorroa eta bastoneroa. Gerra Zibilaren ostean, aldiz, 40. hamarkadan zehar herriko emakume talde batek dantza hau berreskuratzeko ardura hartu zuen, lehenago mutilen dantza zena nesken dantza bihurtuz eta 9 partaidedun dantza bilakatuz: 8 dantzari eta katximorroa,

Kalejira batekin hasten da dantza. Honen ostean, V itxurako irudia sortzen dute jendea agurtzeko, eta azkenik, dantzari hasiera ematen zaio.

Errenteria-Oreretako Ereintza Dantza Taldea

Dantza saioa Lau Kale izeneko dantzarekin hasten da. Dantza honen doinua lau bider errepikatzen da, eta mugimenduen bidez, lekuz aldatzen dira gainontzeko kide guztien lekutik pasatu arte. Dantza-saio bakoitzaren hasiera aditzera emateko dultzainak sarrera moduko bat egiten du. Ametsibiltarien atala nabarmentzekoa da, izan ere, dantzariak lurrarekin paralelo jarrita, eta eskumuturrean zintzilik dituzten koloreetako zintak erakutsiz, gainerako kideen inguruan mugitzen dira.

Ondoren Arbolaren dantza egiten dute. Zuhaitza eusteko bi lerroen artean dantzari bat jartzen da. Dantza honen helburua zintak arbolan zintzilik jartzea da. Horretarako, behin eta berriro errepikatzen den doinuarekin, dantzariak bikoteka arbolaren inguruan biraka hasten dira. Lehendabiziko bueltan zinta zuria arbolaren goialdean zintzilikatzen dute, eta ondoren, kolore gorriko zintak arbolaren behealdean.

Bikoteak zintak zintzilikatu eta arbola besarkatuz, belauniko jartzen dira, eta azken bikoteak zintak jarri ondoren, salto bat egin eta berriz ere dantzari hasiera ematen zaio. Oraingoan, ordea, zintzilik dauden zinta horiek banan-banan kendu beharko dituzte. Azkenik, bikote bakoitza hasierako tokira itzultzen da. Saio honetan dantzariak zintak lurrera ez erortzen saiatu behar dira.

Errenteria-Oreretako Ereintza Dantza Taldea

Azken dantza Jota izaten da. Musika alai eta biziarekin, dantza ikusgarria egiten dute neskek. Biribilean jarrita, alde batera eta bestera mugituz, Eltziego bertakoa den jota dantzatzen dute.

Errenteria-Oreretako Ereintza Dantza Taldea

Dantzariek alkandora eta azpiko gona zuria daramate, eta kolore ezberdinetako gona motza, baita galtzerdi zuriak eta zinta gorriko espartinak ere. Buruan zapitxo gorri bat janzten dute, eta ukondoetan, berriz, koloreetako zintak eta kriskitinak. Jantzietan bereizgarria da sorbalda gainean daramaten xala, eta bordatutako zapia.

Txulalai

Hiru zatitan dago banatuta dantza: lehendabizikoan, dantzariak biribilketa doinuaren laguntzaz, biribilean jarriko dira. Ondoren, musika pixkanaka moteltzen doan heinean, dantzariak aurreratu eta atzeratu egingo dira. Eskuarekin albokoa eutsiz, besoak eta hankak gora eta behera mugituko dituzte, eta honen ostean, dantzaren ezaugarririk bereizgarriena egiten da, hau da, batak besteari ipurdikoak eman.

Bilboko Gaztedi Dantzari Taldea

Dantza hau Euskal Herri osora hedatu da, eta dantza erraz eta dibertigarria denez, normalean haurrei erakusten zaien lehendabiziko dantza izaten da.

Urduñako Entradillak

Segizio profesional luze bat osatuz, arabar harana osatzen duten Aloria, Artomaña, Delika eta Tartangako biztanleak, Urduñako Ama Birjinaren Santutegira igoko dira. Martxaren aurrealdean txistua lagun hartuta, erdi aroko lau bandera, herri bakoitzeko bana izango dira segizioa osatzen aurrenak.

Segizioan urrenak zilar koloreko gurutzifikatua daramaten kideak izango dira. Kandelak eskuan dituztela lau mutil gazte joango dira ondoren, herri bakoitzeko ordezkari bana, eta horiek izango dira dantza tokira heltzean Entradillak dantzatzeaz arduratuko direnak. Azkenik, herri bakoitzeko udal agintariek, eta herriak bere osotasunean itxiko dute martxa.

(Foto: http://www.euskonews.com/)

Santutegira iritsi, eta meza entzun ostean, Ama Birjinari ohiko kandelaren ofrenda egingo diote. Irteeran, herritarrek Entradillak egiteko aukeratutako tokian biribil bat osatzen dute. Behin tokian kokatuta, herri bakoitzak Entradillak dantzatuko ditu.

Besteak beste, agintarien, kofradietako maiordomoen edo bisita garrantzitsuen ohoretan egiten den dantza da. Bakarkako dantza da, eta behin txapela jende aurrera botata, hanken altxatze alternatiboak egiten ditu dantzariak. "Gurpilaren" bitartez atzeraka egin beharreko punteatua egiten du jarraian, eta Santutegiaren kanpoaldean kokatuta dauden agintariei agurra egiten die.

Bitartean gainerako herritarrek herri bakoitzeko ordezkariei animuak ematen dizkiete, Aupa Aloria! Aupa Delika! edo Artomaña atera dadila! oihu eginez. Dantza amaitzean, biribilean dauden herritarrek puruak eta dirua botatzen dute zirkulu erdira, eta dantza egin duten gazteek jaso egiten dituzte opari horiek.

(Foto: http://www.euskonews.com/)

Honen atzetik berriz ere segizioa osatzen dute Urduñara itzultzeko, eta bertan, alkateek aginte makilaren trukatzea egiten dute. Segizioak bere ibilbidearekin jarraitzen du ostatu zaharrera iritsi arte, eta eraikin honen aurrean, alkateek herritarrei ohiko diskurtsoa eskaintzen die Ama Birjina, Urduña eta Arrastariko harana goraipatuz. Mankomunitatearen urteroko balantzea irakurri eta gero, (biztanleen arteko aldeak, abereak, larreak, urak....), Arrastariko parte diren biztanleen bazkari batekin ematen zaio amaiera egunari.

Azkenik, aipatzekoa da erabiltzen duten janzkera zonaldekoa bertakoa dela, egun handietarako garai batean erabiltzen ziren jantziak janzten baitituzte.

Biasteriko dantzak

Katxiren gidaritzapean 16 dantzarik, zortzi neska eta zortzi mutilek dultzainaren erritmora dantza egiten dute. Ekainaren 23an, arratsaldeko 5etan dantzarien konpartsa, enparantzatik alkatearen etxerantz abiatzen da ondoren alkateari udaletxera laguntzeko. Gauza bera egiten dute herriko ordezkariarekin, betiere dultzainaren laguntzaz.

Biasteriko arbolaren dantza

Behin enparantzara itzulita lore sortak banatzen dituzte dantzariek. Herriko ordezkariek eskuetan bandera hartzen du, eta beste behin udal segizioa San Joan Eliza aldera abiatuko da. Dantzariak izango dira sartzen azkenak, eta Pilar Birjinaren aldarera igoko dira. Ordezkariek banderak astintzen dituzte eta bitartean dantzariak dantza egiten dute gaitaren erritmora, San Joan Elizako aldarera heldu arte.

Kalejiraren bidez Biasteriko Arkuen dantza egiten dute bi lerrotan jarrita. Zortzi emakume izaten dira eta gizonak beste horrenbeste dantza egiten dutenak. Irudi ezberdinak sortuko dituzte bi lerrotan, lerro bakarrean edo biribilean jarrita, betiere dultzainaren erritmora. Dantzariek gorri eta zuri koloreko arkuak daramatzate eskuetan.

Ondoren, biribilean jarrita Biasteriko jota dantzatzen da, Ebro ibaiaren inguruan dauden herrietan ohikoa den dantza, dantza alaia eta herrikoia. Jarraian, Biasteriko arbolaren txanda da, Gipuzkoako zinta dantzaren oso antzekoa. Dantzariak kolore ezberdinez apainduriko arbolaren inguruan egiten dute dantza. Lehendabizi zintak lotu egiten dituzte, eta gero, askatu, dantza ikusgarria bilakatuz.

Informazio iturriak

• Dantzan.eus
• Arabako dantzarien biltzarra