Informazio gehiago
Errenazimentuko artea (I)
Errenazimentuaren funtsezko printzipioa Antzinate klasikoko idealak berreskuratzea zen, birsortze original batekin, artea jarduera autonomo eta maila gorenekotzat oinarritzat hartzen zuena, jada erlijiotik bereizita, eta, humanismoaren ikuskera filosofikoen arabera, gizakiaren kokapena unibertsoaren gune legez zuena. Ikuspuntu kronologiko batetik, funtsean Italian zabaldu zen, XIV. mendearen bigarren erdialdetik XVI. mendera arte, Leonardo da Vinci (1452-1519), Rafael (1483-1520) eta Miguel Angelen (1475-1564) obra gorenarekin.
Eredu arkitektonikoak
Antzinate klasikoko balioak berreskuratzeko printzipio errenazentista garatzeko lehenengo iturri ulergarriak, hondakin erromatarrak izan ziren. Hauekin batera garrantzi aparta izan zuen Marco Vitruvio (K. a. 1 inguruan jaioa) erromatarraren De architectura tratatua. Lan hau berreskuratu, tratatu eta ilustratu egin zen XV. mendean zehar eta, era berean, Jacopo Barozzi, Vignola deiturikoa (1507-1573) eta Miguel Angelek diseinatutako San Pedroren kupula bukatu zuena, eta Andrea Palladio (1508-1580) bezalako arkitektoen zenbait tratatu vitruviar biltzeko aukera eman zuen.
Errenazimentuko lehen aldiko bi arkitekto nagusiak honako hauek dira:
- Filippo Brunelleschi (1377-1446): ospe izugarria lortu zuen Florentziako Santa Maria del Fioreren elizaren kupula handiaren arazoa konpondu zuelako, eraikitzen zen neurrian etengabe kanpoko kupulari eusten zioten bi egitura gainjarrirekin. Honen beste lan nagusi batzuk San Lorenzoren basilika, Pazzi kapera eta Inuzenteen ospitalea izan zen, hauek guztiak Toskanako hiriburuan.
- Leone Battista Alberti (1404-1472): bere lanen artean San Andres de Mantuaren eliza nabarmentzen da, erdiko nabe angeluzuzen batekin, azken hau kupula batez eta alboko sei kaperez estalitako presbiterio batez bukatua. Bere beste eredu arkitektonikoetariko batzuk Santa Maria Novellako fatxada eta Rucellai jauregia dira, biak Florentzian.
Santa Maria Novellaren eliza, Florentzia (1455-60 inguruan).
XVI. mendeko arkitektura
XV. mendean zehar Florentzian Errenazimentua jaio eta garatu ondoren, arkitekturak bere heldutasun-aldia lortu zuen Erroman nagusiki, non Donato Bramante (1444-1514) eta Miguel Angel Buonarrottik (1475-1564) bere lan hoberena ekoiztu baitzuten.
- XVI. mendearen lehenengo hamarkadetako Erromak ospea lortzen du Errenazimentu klasiko deiturikoarekin. Aldi honetakoa da San Pietro in Montorioren tenplete txikia. Espainiako Errege Katolikoek ordainduta eta San Pedro martirizatu zutela uste zuten tokian eraikita, Bramanteren lan hau oinplano zirkularreko tenplua da, ordena klasikoko zutabez inguratua, danbor batez eta esfera-erdi formako kupula batez koroatuak. Eraikin hau oreka eta fintasun errenazentisten ereduan sortu zen.
- Errenazimentu klasikoaren goieneko unea San Pedroren basilika berria eraikitzea izan zen. 1506 urtean hasi zen eraikitzen Bramanteren proiektu baten gainean eta ondoren Miguel Angelek jarraitu zuen. Azken hau hil egin zen kupula izugarriaren eraikuntza bukatu gabe eta Vignolak bukatu zuen.
Arkitektura errenazentista Europan
Errenazimentu klasikoaren gorakadaren ondoren bi joera garatu ziren: manierismoa, printzipio estilistikoen interpretazio aske eta subjektiboa duelarik ezaugarri, eta Kontrarreformako artea, uniformeagoa dena eta garaiko elizaren ideal pastoraletan inspiratuta dagoena.
Testuinguru honetan toki- eta nazio-eskola garrantzitsuak garatu ziren:
- Venezian estilo klasikoa gailendu zen, gehiegi apaindua eta oparoa, Jacopo Sansovinoren (1486-1570) San Marcosen liburutegia edo Andrea Palladioren (1508-1580) Vicenzako antzoki Olinpikoa eta basilika bezalako eraikinena bezalakoa.
- Frantziako eskolak Blois, Chambord, Azay le Rideau eta, batez ere, Fontainebleu bezalako gazteluen erainkuntza izan zuen ezaugarri. Bertan arte italiarraren eragin-gune garrantzitsua sortu zen Primaticcio (1504 inguru-1570), Niccolo dell' Abbate (1509-1571) edo II Rossoren (1495-1540) bidez.
- Espainiako eskolak joera manieristako agerpen nabariak izan zituen, La Alhambrako Carlos V.aren jauregia bezala, Pedro de Machucaren (m. 1550ean) lana. Dena den, bere adierazpenik esanguratsuena lortu zuen Kontrarreformako arkitekturaren adibide handia den San Lorenzo de El Escorialeko monasterioan, Juan de Herreraren (1530-597) lana.
Juan de Herrera, El Escorialeko monasterioa (1584 urtean bukatua).
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.