Informazio gehiago
Arte barrokoa (I)
XVII. mendean zehar Berpizkundeak emandako lasaitasunaren aurkako erantzuna eman zen, bai Europan nola Iberoamerikan. Erantzun horretatik premisa estilistiko berriak eratu ziren, Barrokoarenak hain zuzen ere; honek irudien tentsioa eta dinamismoa eta konposizioaren konplexutasuna bultzatu zuen adierazpen artistiko guztietan.
Italiar arkitektura barrokoa
Erroma, mundu katolikoaren hiriburua, Mendebaldeko gune politiko eta kulturala bihurtu zen 1600.urtetik aurrera, «arranditsua» ezizena ezarri zitzaiolarik. Bertan egin ziren Gregorio XIII.aren (1502-1585) hirigintza berrikuntzak, baita Sixto V.aren aitasandutzan egindako eraikuntza lan izugarriak, Clemente VIII (1536-1605) eta Pablo V.aren garaian (1552-1621) amaitu zirenak. Orduan San Pedroko basilika bukatutzat eman zuten, Carlo Madernok (1556-1629) premisa barrokoetan oinarrituz basilikaren gorputza eta aurrealdea egin zituenean.
Sorkuntza artistiko berria Kontrarreformaren hastapenetan oinarritu zen, hauek aita santuen hirian finkatu zirelarik. Hiru maisu bereiztu ziren:
- Gian Lorenzo Bernini (1598-1680) arkitektoak Vatikanoko San Pedro Plazaren ordenazioa, Quirinalen kokatutako San Andres elizaren modukoak eta Navona Plazan aurkituko dugun Lau ibaien iturria bezalako dekorazio osagarriak eraiki zituen.
- Francesco Borrominik (1599-1667), Sant Ivo della Sapienzaren aurrealdea, San Carlo alle Quattro Fontaneko eliza txikia egin zuen. Bertan antzematen ditugu Barrokoaren berezko argi eta estruktura ezaugarriak, tarte eta bolumenak azpimarratuz, elementu arkitektoniko ororen monotonia eta bekokitasuna hausteko eginak.
- Pietro da Cortona (1596-1569), Berniniren hedakortasuna eta Borrominiren lanen kontzentrazioa orekatu zuen. Bere lanen artean nabarmena da Santa Maria della Paceren eliza.
Gian Lorenzo Bernini, San Pedro plaza (1656-1667), Erroma.
Arkitektura barrokoa Espainian eta Iberoamerikan
- Espainia: arkitektura barrokoaren adierazpenetan bereizgarria da dekorazio osagarrien oparotasuna: Fernando de Casas y Novoa (1670-1749) arkitektoaren Santiago de Compostelako katedralaren Obradoiroaren aurrealdea; Pedro de Ribera (1683-1742) artistaren Madrilgo babes etxearen erretaula portada, gaur egungo udal museoa; edo Jose Benito (1665-1725) eta Alberto (1676-1750) Churriguera anaien lanak, Madrilgo Baztan Berriaren eliza eta Salamankako plaza Nagusiaren egileak, hurrenez hurren. Arkitekto hauek dekorazio ezaugarrien aberastasunaz osatutako estiloari izena eman zioten: estilo txurrigereskoa delakoa.
- Iberoamerika: barrokoaren hastapenen interpretazioak ezaugarri autoktonoak ekarri zituen, XVII.mendean zabaldu ziren arma plazak adibidez, Iberoamerikar hiri gehienetan aurki ditzakegunak, baita lauki sare itxurako hirigintza diseinua ere. Katedraletan berezko ezaugarriak antzematen ziren ere, aurrealdeak bi dorreren artean markoztatuz, Mexikoko Oaxacan edo Peruko Cuzcon adibidez. Beste ezaugarrietako bat dugu hainbat osagarriz hornitutako dekorazioaren oparitasuna era aske eta bitxian erabiltzea, adibidez arku eta harresiak hornitzen dituzten urre koloreko marrazki konplexuak, edo erretauletan erabilitako zutabe salomonikoak.
Santo Domingoren tenpluko nabea (Oxaca, Mexiko).
Arkitektura barrokoa Frantzian, Bretainia Handian eta Erdialdeko Europan
Frantziar barrokoa hainbat hiriren hirigintza berrikuntza lanekin batera eman zen, Parisen batez ere. Bertan klasizista estiloko hainbat plaza egin zituzten, forma erregularrekoak guztiak. Klasizismo barrokoaren paradigma Versalles Jauregia izan zen, Louis Le Vau (1612-1670) eta Jules Hardouin-Mansart (1646-1708) arkitektoek egina. Estilo honen barruan sartzen ziren ere burgesiaren eraikinak, halaber mendiko jauregi eta gazteluak, eta hotel izeneko aldaera txikiagoak. Arkitektura zibil mota honetan Jacques Lemercier (1585 inguruan -1654) eta François Mansart (1598-1666) nabarmendu ziren.
Herri interpretazioek hainbat ildo sortu zituen, adibidez Chistopher Wren (1632-1723) arkitektoaren San Pablo katedralaren handitasun klasizista eta Habsburgotar Inperioaren eraikinen apaindura aberastasun liluragarria. Esparru honetan azpimarragarriak dira Johann Fischer von Erlach (1656-1723), Vienako San Karlos Borromeoren eliza egin zuena; eta Jakob Prandtauer (1660-1726), Austrian kokatutako Melk Monastegi bikainaren egilea.
Fischer von Erlach, San Karlos Borromeoren eliza, (Viena).
Pietro da Cortona, Santa Maria della Paceren eliza (1656), Erroma.
Francesco Borromini, San Carlo alle Quattro Fontaneko eliza (1634-1667), Erroma.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.