Informazio gehiago
Frantziako eleberri errealista
XIX. mendearen bigarren erdia eleberriaren urrezko garaia izan zen eta burgesiaren garaipen sozialari hertsiki lotuta egon zen. Europa osoko idazleek jarrera kritiko eta errealistaren bidez deskribatzen zuten gizarte berria, baina guztien artean bortitzena Frantzia izan zen. Lau nobelagile aparta eman zituen: Stendhal, Balzac, Flaubert eta Zola.
Eleberri errealistaren garaipena
Botereak eta diruak eragindako gizarte kapitalista deskribatzeko orduan, eleberria genero egokiena dela ikusten dugu. Haren ezaugarriek (21. gaia ikusi) giroak eta psikologiak deskribatzeko ikuspuntu zabala eta objektiboa ematen dute. Eleberri errealisten gai nagusia gizartea eta gizakiaren arteko harreman konplexu eta liskartia zen, eta azkenaren porrota nagusitzen da.
Bilduma eta foiletoak banatu ohi zituen prentsaren garapenari esker irakurle kopurua nabarmenkiro gehitu zen.
Erromantizismotik Errealismora
- Stendhal ezizenaz ezagutzen dugun Henry Beyle (1783-1842) idazleak bizitza erromantikoa eraman zuen, garaiko gizarte zitalarekin etengabeko gatazkan. Bertatik ihes egiteko asmotan Italiara joan zen, harentzat bigarren aberria bihurtu zen. Margolaritza eta bidaiei buruzko liburuak idatzi zituen, baita biografiak ere eta bere bizitzako azken urteetan eleberriak.
El rojo y el negro (1830) eleberrian herritar batek erdietsiko ez duen gizarte maila igoera eta zoriona lortu nahi ditu, bere handinahia bide bakarra izanik. Istorio honen bidez idazleak frantses gizarte burges itxuratia deskribatzen du jarrera neutral eta estilo neurritsuaz.
La cartuja de Parma (1839) Italian girotutako obra honetan, familiak arbuiatutako aristokrata gazte baten gertaerak kontatzen ditu. Hau eliza eta politikaren arteko ikasketak egiten hasten da. Azpikeriak erabilita eta bere maitalea baztertuz arrakasta lortzen du. - Honore de Balzac (1799-1850) Neurrigabekeriak markatu zituen idazlearen bizitza eta obra. Gaztaro txiro eta buhame baten ondoren, arrakastak luxu eta zarrastelkeriaz jositako bizimodua eman zion (ondorioz, zorrak). Hainbat amodiozko istorio izan ondoren, azkenik ukraniar aristokrata batekin ezkondu zen.
Estreinako obrak doinu erromantikozko eleberri historiko eta fantastiko apartak izan ziren. 1830. urtearen inguruan La comedia humana proiektu literarioari eman zion hasiera. Bertan eleberri historikoak eta sinbolikoak daude, adibidez, La piel de zapa, baita poliziazkoak ere, Un asunto tenebroso.
Obran zehar garaiko gizartearen kritika egiten du batez ere. Azpimarragarriak dira Eugenia Grandet (1833), alabaren zoriona oztopatzen duen gizon zeken bati buruzkoa, eta guztiz kontrako istorio bat: El padre Goriot (1834), aita batek bere alaben amodio kontuak eta gutiziak betetzearren egiten dituen sakrifizioak kontatzen dituena.
Flaubert: artea eta errealitatea
Gustave Flaubert (1821-1880) frantses idazle errealisten artean modernoena izan zen, pertsonaien psikologia hausnarketa eta giroen deskribapenagatik. Besteak beste, ipuinak, eleberri historiko eta fantastikoak eta bi nobela itzel idatzi zituen:
- Madame Bovary (1857), bere maisulana izan zen eta epaitegira eraman zuen, moraltasun eza egotzi baitzion. Obra, Don Quijoteren omenez idatzitakoa da eta Erromantizismoaren aurkako kritika da. Arruntasun herrikoi itogarrian girotutako kutsadura idealista baten kasua deskribatzen du modu gupidagabean. Emma, gure protagonista, herri bateko sendagile batekin aspertuta dago eta zenbait abentura erotiko izatera bultzatzen duten eleberri sentimentalak irakurtzen hasten da. Azkenean, ezin die erantzun dituen zorrei eta bere buruaz beste egiten du.
- La educación sentimental (1869) eleberriak emakume ezkondu batekin nahasturik dabilen gazte burges baten istorioa kontatzen du. Amaiera tristea, denborak ilusioak hiltzen dituela ikusten dugu, ideia burgesen kritika sakona, hain zuzen ere.
Eugne Giraudek margotutako Gustave Flauberten erretratua. Idazle honen bizitzak ez du aipamen berezirik, gehiena bere lursail batean itxita igaro baitzuen. Haren helburua objektibotasunean eta inpertsonaltasunean oinarritutako hobezintasun literarioa lortzea izan zen.
Zolaren naturalismoa
Emile Zola (1840-1902) garaiko positibismoaren eraginez, errealismoari balio zientifiko handiagoa ematen saiatu zen, gizakiaren eta gizartearen jarrera aztertuz. Horretarako, jaraunspenaren legeak, ingurugiroaren eragina eta metodo esperimentalak erabili zituen.
Balzacen eredua jarraituz, 1871 eta 1893 urteen artean Rougon-Macquartak hogei eleberri saila idatzi zituen, sendi baten enbor genealogikoan oinarriturik. Bertan mende amaierako gizarte frantsesaren alde gordinenak azaltzen ditu (akatsak, alkoholismoa, gaixotasunak, miseria...). Zenbait obra, adibidez La taberna (1877), Nana (1880) eta Germinal (1885) deskribapenek duten indarragatik eta azaleratzen hasia zen langile maila protagonistatzat izateagatik dira aipagarriak.
Emile Zolaren erretratua, Manetek egina.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
-
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
-
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
-
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
-
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
-
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
-
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.
- XVIII eta XIX mendeetako literatura Europan
- XVIII. mendeko literatura Frantzian
- XVIII. mendeko literatura Ingalaterran
- XVIII. mendea Alemanian eta Italian
- Alemaniar Erromantizismoa
- Erromantizismo ingelesa eta frantsesa
- Italiako Erromantizismoa. XIX. mendeko literatura Hispanoamerikan
- XIX. mendeko Iparramerikako literatura
- Frantziako eleberri errealista
- Eleberri errealista Ingalaterran eta beste hainbat herrialdetan
- XIX mendeko Errusiar literatura
- XIX. Mende bukaerako Frantziar poesia