Informazio gehiago
XVI. mendeko prosa
Prosa didaktikoa
Elkarrizketak eta hizketak
Erretorikaren bidez beste pertsonaiak limurtu nahi dituzten bi pertsonaiaren edo gehaigoren arteko elkarrizketa, edozein motatako gaiak jorratzeko, erabili zen. Generoaren tonu arrunta eta bizia, ezin hobea zen irakaspen atsegingarria emateko. Errenazimentuko elkarrizketa onenak Juan eta Alfonso de Valdes erasmisterenak dira.
Historia, mistika eta aszetika
Garaiko didaktikak izaera literario zorrotza eskatzen zion edozein motatako prosari, horrek edozein obrak maila estetiko altua lortzea ahalbidetzen zuela.
Historiografiak, oinarrian narratiboa zenak, fikziozko paisaiak sortzeko baimena hartzen zuen, elkarrizketa edo pentsaera gisa.
Aszetika eta mistika (11. gaia ikusi), obra askotan jorratu zirenak, prosa oneko adibide argiak dira. Arlo horretan nabarmena da Santa Teresa de Jesus.
Santa Teresa de Jesus
Teresa de Cepeda y Ahumada (1515-1582) izenaz jaio zen Avilan eta Alba de Tormesen hil zen. Komentu asko sortu zituen eta Karmeldarren ordena erreformatu zuen. Aldi berean jasoa eta herrikoia zen prosan, bere autobiografia (Libro de la vida), bere bizipen mistikoak (El castillo interior edo Las moradas) eta komentuak sortzeko egin behar izan zituen lanen istorioa (Las fundaciones) idatzi zituen.
Fikziozko prosa
Sentimenduzko eleberria
Erdi Aroko tradiziotik datozen arren, sentimenduzko nobelek harrera ona izan zuten mendearen erdira arte. Eleberri honen sentimentaltasuna bat dator kantutegi motako poesiarenarekin (7. gaia ikusi), eta bere prosa Erdi Aroan gutunak idazteko erabiltzen ziren arteetakoa da, zeintzuk Errenazimentuko idealetatik oso urrun dauden.
Zalduntzazko eleberria
Obra horiek Frantzia eta Bretainiako bi ziklo handitatik datoz: ziklo arturikoa (Arturo erregearen zaldunak) eta ziklo karolinjioa (Karlomagnoren zaldunak). Espainian, genero horretako obra garrantzitsuena Amadís de Gaula da. Kontserbatzen den lehenengo bertsioa 1508koa da, Garci Rodriguez de Montalvorena, alegia. Liburu horrek lortu zuen arrakasta hain handia izan zen, genero bat sortu zuela, zeinetatik ia ehun obra idatzi ziren.
Eleberri moriskoa
Granadako moriskoekiko tirabira handienaren unean, literaturak mairuaren nortasuna eta bi arrazak lagun egitea idealizatu zituen. Moda hori zabaldu zuen testua El Abencerraje edo Historia de Abindarráez y la hermosa Jarifa izan zen.
Eleberri bizantziarra
Eleberri grekoa edo abenturazkoa ere deitzen zaio. Ibilerei buruzko narrazioak dira, oso ondo eginda eta idatzita daudenak. Horietan abenturak maitasun-kontuekin nahasten dira.
El Lazarillo
Liburu labur honen bidez, eleberri modernoa hasi zen: kutsu errealista duen kontaketa sinesgarria. Honen protagonistaren izaera inguruan duen munduaren emaitza da, neurri handian.
Obra modu pseudoautobiografikoan idatzita dago eta ezezagun bati -"vuestra merced"-i, hain zuzen ere- idatzitako gutunaren forma du. Zati luzeenean Lazaro de Tormesen haurtzaroa kontatzen du. Zazpi tratatu eta hitzaurrea ditu, azken hau obraren amaiera irakurri ondoren baino ezin dela ulertu.
Egitura
Lehenengo hiru tratatuek, luzeenek, ipuin folklorikoaren arauei jarraitzen diete. Goseak hiru zati horiek batzen ditu eta apurka-apurka garatzen da.
Laugarren tratatutik aurrera, idazleak "en sarta" izeneko egitura narratiboa erabili zuen, atalen ordenari garrantzirik eman gabe.
Interpretazioa
Kritika bi aldeen artean mugitzen da: iruzur-obra eta salaketa sozialeko obra.
- Egilearen borondate artistikoa ukaezina da:
- Egoera eta nortasunen deskribapenen kontalari aparta.
- Erretorika klasikoan aditua.
- Umore eta ironiaren baliabide guztiak erabiltzen ditu.
- Egilea antiklerikala da, argi eta garbi.
- Hitzaurretik, garai horretan eztabaida asko sortu zituen gaia agertzen da: birtutea jarauntsitako nobleziaren aurrean.
Egileak irakurleari bere erabaki propioak hartzen uzten dio. Horixe da, hain zuzen ere, Lazarilloren idazlearen handitasuna.
El Lazarillo de Tormes, Goyak 1808aren inguruan margotutako olio-pintura.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.