XVII. mendeko prosa

Cervantes (13. gaia ikusi) Errenazimentuko poetikaren azken adierazgarrietarikoa da. XVII. mendeko prosa joera bitan adarkatzen da: batak apaindurara jotzen du eta bestea hitz gutxitan asko esatean datza. Lehenengoari eleberrigile ugarik eta sermolari nahikok heldu zioten. Bigarrenarekin historialari eta moralista askok egin zuten bat. Hauen artean, Quevedo (1580-1645) eta Gracian (1601-1659) nabarmentzen dira.

Generoak

  • Eleberri laburra modan egon zen Cervantesen Novelas ejemplares argitaratuz geroztik (13. gaia ikusi).
  • Bizantziar eleberria (12. gaia ikusi) Cervantesena ere den Trabajos de Persiles y Sigismunda agertuz gero (13. gaia ikusi).
  • Satira menipea, latinez idatzi ohi zena, bere unerik onenera heltzen da Quevedorekin.
  • Literatura enblematikoa irakaskuntzarako erabiltzen zen. Bere ezaugarria honetan zetzan: marrazki bat eta hau inguratzen zuen esaldi bat, azken honen esanahia, ondoren, saiakera labur batean gauzatzen zelarik.
  • Eleberri pikareskoa. Lazarillo (12. gaia ikusi) nahiko irakurri bazen ere, ez du generorik sortzen Mateo Alemanek (1547-1616?) 1599 urtean Primera Parte del Pícaro Guzmán de Alfarache, atalaya de la vida humana argitaratu arte, Segunda Parterekin bukatu zena, 1604.

    Alemanek Lazarillotik hartu zuen marjinatu baten ikuspuntutik formula autobiografikoa, baina Guzman oso eleberri desberdina da. Narrazioan zehar, Guzman lapur ospetsua izatera heltzen da, eta galeretan arraun egitera kondenatzen dutenean damutu egiten da eta bere bizitza idaztea erabakitzen du eredutzat balio izateko.

    Obra honetatik aurrera, eleberri pikareskoak beste mota bateko narrazioak ekarri zituen, XVII. mendean zehar ospe handia izan zutenak: Quevedoren El Buscón; La pícara Justina, anonimoa; Salas Barbadilloren La hija de celestina eta Vicente Espinelen La vida del escudero Marcos de Obregón, garrantzitsuenak dira.

Quevedo: prosa

  • Jai-lanak: tonu satirikoan, txostenak, pragmatikak, etab. ihakindatzen saiatzen da. Ezagunenak honako hauek dira: La vida de Corte, Cartas del caballero de Tenaza, Premática y aranceles generales, Premática de los poetas hueros, etabar.
  • Eleberria: El Buscón.

    Quevedoren obrarik ospetsuena da, 1605 urtea baino lehen idatzia eta 1626an argitaratua.

    Eleberri pikareskoa da, nahiz eta asmo soziala koherentea eta argia ez izan, eta pertsonaia egiantzekoa ez izan, autorearen pentsamenduak adierazten baititu.

    Eleberri honen balio nagusia autoreak egiten duen hitzaren erabilera da.

  • Satira moralak eta alegorikoak: narrazio-pieza interesgarrienak dira.
  • Sueños obra laburrak dira eta bertan egileak ametsetan agertzen zaizkion garai guztietako pertsonaien karikaturak aurkezten ditu. Urte desberdinetan idatziak, Sueños y discursos 1627 urtean argitaratu ziren. Honako hauek dira: El sueño del Juicio Final, El alguacil alguacilado, El sueño del Infierno, El mundo por de dentro eta El sueño de la Muerte.
  • La hora de todos gizartearen satira da eta bere etsai politikoei eraso bat.
  • Politika-lanak: oso multzo zabala da eta aipagarrienak Política de Dios eta Marco Bruto dira.
  • Lan aszetikoak edo filosofikoak: La cuna y la sepultura, Virtud militante eta Providencia de Dios nabarmentzen dira. Filosofia-lan nagusia Defensa de Epicuro da.
  • Filologia-lanak: Bibliaren eta klasikoen itzulpen ugari egin zituen, baina bere meriturik handiena Fray Luis de Leon eta Francisco de la Torreren (11. gaia ikusi) poesia argitaratzea izan zen.

Baltasar Gracian

Gracianek, jesuita izanik garai hartan normala zenez, bere luma morala eta politikaren mende jarri zuen, eta horrela beren garaiko gizartean bizitzeko gai ziren gizakiak sortzen zituzten lan mundutarrak idatzi zituen. Horretarako, kristau-fedea moral estoiko batekin eta bizitzaren zentzu pragmatiko batekin lotzen saiatu zen.

Bere idatzietako zati garrantzitsu bat atsotitzak eta esakuneak dituzten liburuxka batzuek osatzen dute. El Héroe, El Político don Fernando, el Oráculo manual eta El discreto dira.

Agudeza y arte de ingenio (1642) obran «kontzeptuaren», «zorroztasunaren», artea osatu nahi izan zuen. Gainera, Gongoraren Cancionero general-eko testuen antologia zabal bat da, eta beste antzinako idazle eta idazle moderno askorenak.

Baltasar Gracianen erretratua. XVII. mendeko marrazkia.

El Criticón

Gracianen lanik garrantzitsuena da. Hiru zatitan argitaratu zuen goitizenpean.

Gracianek, bizantziar eleberri alegoriko honetan, bizitzak planteatzen dituen arazoak eta honen helburua, arimaren salbazioa dena, azaldu nahi izan zituen.

Bere inspirazio-iturriak bizantziar eleberria, satira menipea, tratatu politiko eta moralak, aforismo eta apotegmazko liburuak eta, orokorrean, literatura klasikoa eta garaiko gorteko errealitatea dira.

Iturri guzti hauek, xehetasunetan oparoa den Gracianen prosak eleberria eran idazten ditu, horrela mendearen bigarren erdialdeko obrarik onena eta ezinbesteko gizarte-dokumentua sortu zuelarik.

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana