Informazio gehiago
Harri-jasotzaileak: pisu eta formen kontra
Harri-jasotzea kirol estimatua da Euskal Herrian, batez ere apustu eta errekorrei dagokienez. Aizkolaritzan eta pilotan ez bezala, harri-jasotzaileen artean txapelketek ez dute hainbeste garrantzirik. Garrantzitsuena harri-jasotzaileek urteen puruz beren kirol bizitzan lortutako errekorrak dira.
Bada harri-jasotzea historiaurreko garaietan errotuta dagoela dioenik, gizonek dolmenak eraikitzeko egundoko harritzarrak arrastaka garraiatu behar izaten zituztela eta. Hala ere, gainerako herri kirolen kasuan bezala, ez dago noiz eta non sortu zen zehatz jakitea ahalbidetuko lukeen dokumenturik. Argi dago, baina, basoan lan egiten zuten aizkolariek denbora-pasa moduan enborrak moztuz norgehiagoka jarduten zuten legez, harginek ere euren indarra harriak jasoz neurtzen zutela.
Erromerietan sagardoaren lurrunaz odola eta burua berotuta, mutil gazteek euren indarra erakusteko zerbaiten beharra zuten. Horregatik, esku-eskura zeuzkaten harriak bizkarreratzen zituzten.
Herri kirol honen inguruko lehendabiziko aipamenak, ordea, 1886an jaiotako Arteondo izeneko harri-jasotzaileari buruzkoak dira. Harri-jasotzaile horixe izan zen harriak plazetara eraman zituen lehen gizona. Berak zehaztu zituen harrien neurriak eta pisuak.
Proba
Harri-jasotze probak ia beti bata bestearen atzetik lan egiten zuten bi atletaren arteko apustuak izan dira. Lehiaketetan ere, parte-hartzaileek txandaka jarduten dute, ez batera.
Lurrean harez betetako zakuekin edo auto-gurpilekin euskarri bat egiten da, behin harria bizkarreratuta, bertan uzteko berriz. Orduan, laguntzaile batek harria berriz ondo jartzen du hurrengo saiakerarako.
Harri-jasotzea, Arteondo plazara agertu arte, baserrira edota harrobira mugatuta zegoen. Ikusleek nahiago zituzten beste era bateko indar-ariketa batzuk. Arteondok, baina, harri irregularrak baztertu eta harri-jasotzeari beste dimentsio bat eman zion; harriaren forma eta pisua finkatu zituen.
Harriak
Egun, harri-jasotzean bi harri ezberdin erabiltzen dira: irregularrak eta aldez aurretik landutakoak edo erregularrak. Bi modalitate ezberdin daude: harri txikiena eta harri handiena. Bakoitzean neurri ezberdinak daude.
Harrien formari dagokionez, irregularrak lepoan berdintzeko zailagoak dira. Harri irregularren artean ezagunena 170 kiloko Amezketako "Albizuriaundi" da. Euskarririk ez duenez, kirolariek komeriak izaten dituzte harriari ondo heltzeko. Bada, ordea, besterik. Esaterako, Azpeitiko "Pipia" (191 kilo), "Igeldoko Harria" (139 kilo) edo Aiako "Arrautz" (154 kilo).
Harri erregularren artean ere forma ezberdinak daude: zilindrikoak, kubikoak, errektangularrak eta esferikoak.
Harrien forma edozein dela ere, granitozkoak dira ia denak. Estimatuenak "Harri beltzak" dira. Azken urteotatik hona, baina, berunezko harriak ere erabiltzen dira.
Perurena eta Saralegi, bi erreferente
Iñaki Perurena eta Mieltxo Saralegi dira harri-jasotzean sekula izan diren bi gizonik onenak. Perurena izan zen lehena 300 kiloko harria jasotzen, eta esku bakarrarekin 267 kilokoa bizkarreratu zuen. Bi eskuekin, 320 kilotan du marka.
Mieltxo Saralegiren kirol ibilbidea ere ez da nolanahikoa. 12 urterekin, 80 kiloko harria altxatu zuen; urtebete beranduago, 100 kilokoa. Hortik aurrera, urtez urte, gora egin zuen. 329 kilotan du errekorra. Orain arteko markarik onena berea da.
Zalantzaz beteriko etorkizuna
Gaur, aski zaila da harri-jasotzaile gazteak agertzea. Beste garai batean ez bezala, oso gazte gutxi hasten dira harri-jasotzean.
Zaletasunik ezak harri-jasotzean gazte gutxi hastea dakar nahitaez, baina kirol honen gogortasunak eta gainditzeko zailak ia ezinezkoak diren markak egoteak ere zer pentsatua ematen die gaztetxoenei.
Hala ere, egungo Euskal Herriko "Harri Handien" txapeldun Aimar Irigoien edota Joseba Ostolaza eta Inaxio Perurena (Iñaki Perurenaren semea) bezalako harri-jasotzaileek etorkizunari baikor begiratzea ahalbidetzen digute, harri-jasotzearen etorkizun hurbila behintzat bermatuta baitago.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.