Bernardo Estornes
Bernardo Estornes Lasa historialaria, idazlea eta editorea Nafarroako Izaba herriko Barrika kalean jaio zen 1907ko maiatzaren 11n. Aitaren jatorrizko hizkuntza gaztelera zen, eta amak berriz, Erronkariko euskara egiten zuen. Lau anaia eta bi arreba izan zituen..
Lehen urteak
Bernardo Estornes
Iturria: Koldo Mitxelena
Lehen ikasketa Izaban burutu ondoren, Zaragozan amaitu zituen Merkataritza-irakasle ikasketak. 1929an lehendabiziko aldiz Donostiara joan zen gurasoekin eta familiarekin oporrak igarotzera. Bertan zegoela Eusko Ikaskuntzak antolatzen zituen Udako Ikastaroetan jardun zuen. Ikastarootan Angel Apraiz ezagutu zuen, eta hark eskaini zion Eusko Ikaskuntzaren barruan bere lehendabiziko lana Estornesi. Halere, Eusko Ikaskuntzan betetzen zuen lanaz gain, Donostian merkataritzaren inguruko akademia martxan jartzea bururatu zitzaion, eta urte horretan bertan abiarazi zuen.
Lehenagotik idazlanak egiten ibili bazen ere, Donostian ekin zion benetan Estornés Lasaren ibilbidea izango zenari, hau da, idazle, ikerle eta editore gisa lanean.
Donostian
Donostiara joatean Eusko Alderdi Jeltzalean afiliatu zen. Nafar Buru Batzarrarekin harreman estua izan ondoren, Izaba Buru Batzarra osatzea erabaki zuten. Horrela, Errepublika garaian Erronkariko eskualdean hainbat mitin antolatu zituen. Alderdiko partaidea zen arren, bere lan kulturalak aurrera ateratzeko autonomia mantendu behar zuenez, inoiz ez zuen goi-kargurik hartu nahi izan. Azken batean, Estornes Lasa ez zen inolaz ere gizon politikoa, kulturgintzan murgildutako aditua baizik.
Bernardo Estornes
Iturria: Koldo Mitxelena
Erbestean
Frantzian eta Belgikan egon zen, eta Parisen ezkondu zen Inaxi Zubizarreta donostiarrarekin. Baina berehala Txileko Santiagora alde egin behar izan zuten, eta bertan jaio ziren euren seme-alabak: Idoia, Garikoitz, Itziar eta Amaia. Nahiz eta urrun egon, euskara izan zen familiako hizkuntza nagusia.
Txilen igarotako urteetan, perfume laborategia sortu zuten, ihesian, dirurik gabe alde egin baitzuten. Laborategiari esker urteak egin zituzten Txilen, izan ere, sortutako negozioak aurrera egin zuen. 1958an itzuli ziren Txiletik bueltan Donostiara.
Bere lanak
Bere lehendabiziko obra, Erronkari, 1927. urtean ikasle zela eman zuen argitara. Geroztik etenik gabe jardun zuen euskara eta euskalduntasunari buruzko lanak argitaratzen. Laurogei obra baino gehiago argitaratu ditu, eta mota askotakoak gainera: poesia, antropologia, hizkuntza edo ikerketa-lanak, besteak beste. Nabarmentzekoak dira, halaber, soziologiaren inguruan eta etnologiari buruz egindakoak. Gainera, Enciclopedia General Ilustrada del País Vasco sortu eta bultzatu zuen (gaur egun oraindik ere euskal produkzioaren erreferente nagusienetako bat dena).
Eskualdeko datu geografiko, historiko eta bibliografikoez gain, arteari, kondairei eta janzkerei buruzko pasarteekin horniturik ageri da. Izabatik Donostiara joatean akademia bat sortu zuen anaiarekin batera. Horrela, argitalpengintzan murgildu ziren pixkanaka, euren lanak argitaratzeko, lehenik, eta besteenak, ondoren. Auñamendi, Beñat Idaztiak, Colección Zabalkundea, Historia del País Vasco eta beste hainbat bilduma sortu zituen.
Bernardo Estornes lantokian
Iturria: Koldo Mitxelena
Lan ugari idatzi zituen garaiko aldizkarietan. Esaterako, Txilen zela Batasuna egunkaria zuzendu zuen, eta ondoren, Euzkadi aldizkarian, kolaborazio lanak egiten jardun zuen. Bestalde, liburugintzan Euskal Herriaren inguruko historiaz berri handirik ez zegoela ohartuta, Historia del País Vasco idazteari ekin zion, atal politiko, antropologiko, soziologiko eta kulturalekin osatutako liburua, hain zuzen ere.
Eusko Ikaskuntzan lanean zebilela, etnologiari buruzko lan ugari argitaratu zituen Revista Internacional de los Estudios Vascos, (RIEV) aldizkarian. 1968an, berriz, Enciclopedia General Ilustrada del País Vasco bere lan handienaren lehendabiziko bolumena argitaratu zuen. Entziklopedia honetan Estornesen hiru lan bikainetakoak biltzen dira: Euskal Hiztegi Entzipledikoa, Entziklopedia Sistematikoa eta Euskal Bibliografia. Gaur egun, honen azken hitzak oraindik argitaratzen jarraitzen dute.
Bernardo Estornes Martin Ugalde eta Agustin Zubikarairekin Euskaltzain izendatu zutenean
Iturria: Koldo Mitxelena
Pertsonaia garaikideak
Euskalgintzako eta abertzaletasunaren inguruko pertsonaia asko ezagutzeko aukera izan zuen Eusko Ikaskuntzan. Lizardi, Lauaxeta, Aitzol, Aranzadi, Azkue, Orixe eta beste hainbat izen nabarmenekin izan zuen hartu-emana. Tratu berezia, ordea, Arturo Campionekin izan zuen eta harreman intelektual eta pertsonal hori azken urteetaraino mantendu zuten.
Urte batzuk geroago, inprenta propioa sortu zuenean, hainbat idazlerekin izan zuen kontaktua, Gabriel Celayrekin edo Jose Mari Satrustegi besteak beste.
Jasotako sariak
Estornes Lasak ez zituen inoiz izan sariak gustuko. Halere, egindako lanaren ondorioz, sari ugari eskaini zioten burututako obra nabarmentzeko. Honela, 1992an, Eusko Ikaskuntzak Manuel Lekuona Saria eman zion, eta 1992an, Ohorezko Euskaltzain izendatu zuten C. Satamara, M. Ugalde, A. Zubicaray eta J.B Etcheberryarekin batera.
Eusko Ikaskuntzak Manuel Lekuona saria eman zionean
Iturria: Koldo Mitxelena
Bernardo Estornes Lasa 1999ko abuztuaren 10ean hil zen Donostian, 92 urte zituela.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.