Oxidazio zenbakia

Atomo batek irabazten edo galtzen dituen elektroi kopuruari oxidazio zenbakia deitzen zaio. Ioi atomobakarraren oxidazio zenbakia bere kargaren berdina da.

Atomo elektronegatiboak elektroiak irabazteko joera dutenak dira; hala, ioi negatibo edo anioi bihurtzen dira (hori gertatzen zaio Cl^¿-ari). Bestalde, atomo elektropositiboek elektroiak emateko joera dute, eta hala ioi positibo edo katioi bihurtzen dira (hori gertatzen zaio Na⁺-ari).

Oxidazio zenbakiak kalkulatu ahal izateko, arau orokor batzuk daude eta hauek dira:

• Oxigeno atomoari beti -2 oxidazio zenbakia ematen zaio.
• Hidrogeno atomoari +1 oxidazio zenbakia ematen zaio ez metalekin, eta -1 metalekin.
• Litio, sodio, potasio, rubidio eta zesio atomoei beti +1 oxidazio zenbakia ematen zaie.
• Berilio, magnesio, kaltzio, estrontzio eta bario atomoei beti +2 oxidazio zenbakia ematen zaie.

Oxidazio zenbakiaren kalkulua

Konposatu baten oxidazio zenbakia kalkulatu ahal izateko, hau egin behar da:

• SO₃-aren kasuan: oxigenoari -2 oxidazio zenbakia eman behar zaio. Hiru atomo daudenez, guztizko oxidazio zenbakia 3 × (¿2) = ¿6 izango da.; hori dela eta, molekula neutroa izan dadin, sufrearen oxidazio zenbakia +6 izan beharko da.

  

• K₂Cr₂O₇-an, kromoaren oxidazio zenbakia aurkitzeko, oxigenoarekin hasiko gara lanean berriro. Zazpi atomo daudenez, guztizko oxidazio zenbakia 7 · (-2) = -14 izango da. Potasioaren kasuan, berriz, metal alkalinoa denez, oxidazio zenbakia +1 izango da eta bi atomo daudenez: 2 × (+1) = +2.

  Oxigenoarena eta potasioarena batuz gero, -12 lortuko da. Kromoaren bi atomoen batura +12 izan behar denez guztizkoa 0 izan dadin, bakoitzaren oxidazio zenbakia +6 izan beharko du.

  

Oxidazio-erredukzio kontzeptua

Oxidazio prozesua atomo batek edo atomo multzo batek elektroiak galtzen dituen prozesua da:

Murrizte edo erredukzio prozesua, berriz, atomo batek edo atomo multzo batek elektroiak irabazten dituen prozesua da:

Cl₂ + 2e^- ® 2 Cl^-

Atomo batek elektroiak galtzen dituen kasu guztietan beste batek irabazi egiten dituenez, oxidazio eta erredukzio prozesuak batera gertatzen dira, eta horregatik, prozesu horiei, modu laburtuan red-ox edo redox prozesuak deitzen zaie.

Oxidazio-erredukzio erreakzioak

Erreakzioan:

Oxidazio zenbakia zero duen sodioak sodio kloruroa osatzen du; horren oxidazio zenbakia +1 da. Horrenbestez, oxidazioa gertatu da:

Na ® Na⁺ + 1e^-

Kloroaren oxidazio zenbakia 0 izatetik -1 izatera pasa da. Horrenbestez, erredukzio bat gertatu da:

Cl₂ + 2e^- ® 2 Cl^-

Oxidazio eta erredukzio erreakzioak batera gertatzen direnez, horietako bakoitzari erdierreakzioak (semierreakzioak) deitzen zaie, eta erreakzio totala bien arteko batuketa da:

2Na ® 2Na⁺ + 2e^- Oxidazio erreakzioa

Cl₂ + 2e^- ® 2 Cl^- Erredukzio erreakzioa

2Na + Cl₂ + 2e^- ® 2 NaCl + 2e^- Guztizko erreakzioa

Bi erdierreakzioak batu ahal izateko, bien artean elkarbanatzen den elektroi kopurua berdina izan behar da, batek ematen dituen elektroiak besteak hartzen dituen berak baitira.

Oxidazio eta erredukzio eragileak

Red-ox erreakzio batean elektroiak ematen dituen substantziari erredukzio eragilea edo besterik gabe erreduzitzailea deitzen zaio. Elektroiak ematea oxidazio prozesu bat denez, erredukzio eragilea izan ohi da oxidatzen dena.

Elektroiak hartuz parte hartzen duen substantziari, berriz oxidazio eragilea edo besterik gabe oxidatzailea deitzen zaio. Elektroiak hartzea erredukzio prozesu bat denez, oxidazio eragilea izan ohi da erreduzitzen dena.

Aurreko adibidean sodioa zen oxidatzen zen substantzia; hau da, elektroiak ematen zituena, eta horrenbestez, erredukzio eragilea zen. Aldiz, kloroa zen elektroiak bereganatzen zituena; hau da, gutxitu edo erreduzitu egiten zena zen, oxidatzaile gisa.

Oxidazio-erredukzio erreakziorik ohikoena metalen korrosioa da. Inguruko ingurumenak eragiten duen erreakzioaren ondorioa izan ohi da.