Informazio gehiago
Alemaniar Erromantizismoa
Goethe, bi garairen artean
Johann Wolfgang Goethe, literatura unibertsalaren jenio handienetakoa, alemaniar idazlerik garrantzitsuena dugu. Bere lehenengo bi lanak Sturm und Drang (62. gaia ikusi) taldeari lotuta daude, baina Italiara bidaiatu ondoren estilo klasikoagoa hartu zuen, gai erromantikoei uko egin ez bazien ere.
Penas del joven Werther (1774) gazteentzako gutun-eleberriak aparteko ospea izan zuen. Istorioa itzulian ez den amodiozko istorio bati buruzkoa da, amaieran protagonistak bere burua hiltzen duelarik. Europa osoko gazteriak eleberriaren pertsonaien moduan jantzi eta hitz egiten zuen.
Aipatu beharreko eleberriak Años de aprendizaje de Wilhem Meister eta Las afinidades electivas (1809) dira; lehena gazte baten heziketa eta umotzeari buruzkoa da. Bigarrena berriz oso psikologia analisi trebekoa da eta bi bikoteren kideen arteko elkarrekiko erakargarritasunean datza.
Bere lehengo olerkiak naturarekiko eta harmonia kosmikoarekiko interesa adierazten dute. Elegías romanas (1789) lanean klasizismo azpimarratuagoa nabaritzen dugu.
Antzerkiari dagokionez, Táuride lanean Ifigeniaren klasizismotik Torquato Tassoren askatasuna lortzeko borroka erromantikora igarotzen da.
Ia bizitza osoa Fausto bere obra nagusian lan egiten eman zuen. Poesia eta filosofia drama honek gizakiaren patuan hausnartzen du protagonistaren bizitzaren bidez, honek deabruari arima saltzen baitio jakituria eta gazteriaren truke.Erromantizismoaren lehen belaunaldia
Goethek gainbegiratutako lehen idazle erromantikoek mugimenduaren programa garatu zuten, oraindik klasizismo aztarnak erakusten zituztelarik. Horrela, August (1767-1845) eta Friedrich Schlegel (1772-1829) anaiak estetika berriaren teorikoak izan ziren:
- Klasizismoaren eta arrazionaltasunaren aurkako jarrera.
- Askatasuna, sentimendua eta berezkotasunean oinarritutako artea.
- Folklore eta Erdi Aroaren berreskurapena.
Honako programa G. von Hardenberg "Novalis"-ek (1772-1801) aplikatu zuen. Autore honen lanak dira Himnos a la noche eta Heinrich von Ofterdingen, Erdi aroko alemaniar trobalari bati buruzko eleberri amaitu gabea.
Heinrich von Kleistek (1777-1811) oso gaztea zela bere burua hil zuen, hala ere bere obrak klasizismotik abiatutako trantsiziozko idazlea zela erakusten digu. Bere antzerki lanen artean azpimarratzekoak dira El príncipe de Homburg, non ametsek garrantzi handia duten, eta El jarrón roto komedia xelebrea. Narrazio laburrak idatzi zituen ere, halaber La marquesa von O.
Erromantizismoaren bigarren belaunaldia
- Jakob (1785-1863) eta Wilhelm (1876-1859) Grimm anaien tradiziozko ipuinen bildumetan herriaren iragana eta herri folkloreari buruzko interesa antzematen dugu.
Bestalde, bi olerkariek, C. Brentanok (1788-1842) eta A. von Arnimek (1781-1831) El cuerno de la abundancia del muchacho argitaratu zuten 1805.urtean. Tradiziozko poesiaren birsortze aske honi esker konposizio laburrak modan jarri ziren. Arnimek Isabel de Egipto (1819) eleberria idatzi zuen ere, Carlos V.aren gaztaroko amodio bati buruzkoa.
- Fantasiazko narrazioa Erromantizismoaren genero gustukoenetakoa bihurtu zen, beldurra eta umorea nahasten zituelako.
- E.T. A. Hoffmann (1776-1822): El elixir del diablo lanaren moduko bere fantasiazko ipuinetan errealitatea eta fantasiaren arteko mugak nahasten dira.
- F. de La Motte-Fouqué (1777-1834): Ondina, maitemindutako sirena baten istorioa.
- A.von Chamisso (1781-1838): La maravillosa historia de Peter Schlemihl, non gizon batek deabruari itzala saltzen dion.
- Erromantiko berantiarrenetakoen artean Heinrich Heine (1797-1856) azpimarratu behar dugu. Alemaniar judu erbesteratua eta Marxen laguna zenak bere aberriarekiko zuen maitasun-gorrotozko harremanari abestu zion bere poema satiriko luzean: Alemania, un cuento de invierno. Haren Libro de canciones izen handikoa izan zen, baina Heine prosalari ezin hobea izan zen batez ere. Bizimodua ateratzeko idazten zituen egunkari kronikak iruzkin sozio-politiko zorrotzez beteta zeuden.
- Georg Büchner (1813-1837) antzerkigileak La muerte de Dantón (1835) idatzi zuen, bertan iraultzaile frantses ospetsua zalantzaz beteta agertzen delarik. Woyzeck lan amaitu gabean, soldadu koitadu batek leiala izan ez den maitalea hiltzen du.
Neguko Paisaia, Caspar David Friedichen olioa, 1811.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
-
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
-
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
-
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
-
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
-
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
-
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.
- XVIII eta XIX mendeetako literatura Europan
- XVIII. mendeko literatura Frantzian
- XVIII. mendeko literatura Ingalaterran
- XVIII. mendea Alemanian eta Italian
- Alemaniar Erromantizismoa
- Erromantizismo ingelesa eta frantsesa
- Italiako Erromantizismoa. XIX. mendeko literatura Hispanoamerikan
- XIX. mendeko Iparramerikako literatura
- Frantziako eleberri errealista
- Eleberri errealista Ingalaterran eta beste hainbat herrialdetan
- XIX mendeko Errusiar literatura
- XIX. Mende bukaerako Frantziar poesia