Informazio gehiago
Beroa eta energia: indar iraungiorrak
Kalorikoaren teoria
Beroaren izaera azaltzeko proposatutako lehenengo teoriatako batek, XIX. mendearen hasieran, honako hau defendatzen zuen: bazegoela fluido material ikusezin bat gorputz batzuetatik beste batzuetara transferitzen zena eta gorputz hauek berotzen edo hozten zituena. Fluido hau kaloriko legez ezagutu zen eta, ustez, gorputzak inpregnatzen zituen eta hauek erretzean askatu egiten zen.
Kalorikoaren hipotesia pixkanaka baztertu egin zen, ezin zezakeelako berotze-fenomeno ugari azaldu (esate baterako, metal bat zulatzean).
XIX. mendearen amaieran, James Prescott Joule ingelesak (1818-1889), beroa energiaren adierazpen bat zela frogatu zuen era erabakigarri batean.Energia, beroa eta lana
XIX. mendearen azkenean J. P. Joulek garatutako saiakuntza bati esker beroa eta lanaren arteko baliokidetasuna frogatu ahal izan zen. Esperimentu hau polea baten bidez pisu batekin konektatutako paleta birakari batzuk zituen ur-kubeta bat erabiltzean oinarritzen zen. Grabitatearen ondorioz pisua jaistean, uraren tenperatura handitu egiten zen, honek argi uzten zuelarik lana bero bihur zitekeela.
Hurrengo esperientziek beroa eta lana magnitude baliokideak direla erakutsi zuten, biak energiaren adierazpen desberdinak izanik.
Joulek beroa eta lanaren arteko baliokidetasuna frogatzeko egin zuen saiakuntzaren irudia.
Iragaitzazko energia
Gorputz baten tenperatura, termino mikroskopikoetan, bere molekulak astintzearen ondorioa da, talka egin eta beroa sortzen dutelako. Gorputz bat hozten denean, bere molekulak astiroago astintzen dira, era honetan, antza denez, sistemako energiaren parte bat desagertu egin delarik.
Hala ere, energia hau egia esan beste gorputz batzuetara igaro egiten da forma edo sistema desberdinetan, nagusiki bero, lan, argi edo beste erradiazio-mota legez.
Gorputz batek kanpoko beroa hartzen duenean, ondoriorik esanguratsuena bere tenperatura igotzen dela da. Gorputz batetik beste baterako bero-transferentzia hiru forma posibletan ematen da: eroapena, konbekzioa eta erradiazioa.Beroaren eroapena
Bero-transferentziaren formarik arruntenetariko bat eroapena da, gorputz baten barnean gertatzen dena bere zatietako bik tenperatura desberdina dutenean.
Barra baten mutur biek tenperatura desberdina dutenean, beroa batetik bestera eroaten da.
Bero-transferentziak bero-fluxua sortzen du, transferitutako beroaren eta denbora-unitatearen arteko zatidura legez definitzen dena.
Esperimentalki, ondorioztatu egiten da bero-fluxua zuzenki proportzionala dela gorputzaren S sekzioarekiko eta luzera-unitateko tenperatura-desberdintasunarekiko (Fourierren legea).
Bero-konbekzio eta erradiazioa
Eroapenaz gain, badaude beroa transferitzeko beste bi modu izadian:
- Konbekzioa, fluidoen (likidoen eta gasen) berezkoa, fluidoaren masen mugimendu fisikoa dagoelarik noranzko bertikalean, korronte konbektibo deiturikoetan.
- Erradiazioa, ingurune ez-materialetan gertatzen dena, planetarteko espazioa bezala, eta, posible egiten du, adibidez, Eguzkiak askatzen duen beroa Lurrera heltzea.
Konbekzio bidezko bero-transferentzian, likidoen berezkoa dena, likidotik gaserako masaren desplazamendua ere gertatzen da, korronte konbektiboek eramanda.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.