Ekuazio linealen eta matrize- sistemak

Matrizeen teoria orokorraren erabilera arartegabeko bat ezezagun askotako ekuazio linealen sistemak ebaztea da. Matematikako arlo hori ebaketa aljebraiko konplexuak errazteko kalkulu-tresna bezala sortu zen, gero garapen teoriko handia izan zuen arren.

Unitate-matrizea eta alderantzizko matrizea

n x n (edo bakarrik n) ordenako A matrize karratua aintzat hartuta, n dimentsio berarekin, 1 balioa duen diagonal nagusian daudenak izan ezik elementu nuluek osatutakoak unitate-matrize I izena du. Hau da: A × I = I × A = A.

n ordenako A matrize horretarako, esaten da n ordenakoa ere den A-1 alderantzizko matrizea ere badagoela, bien biderkadura unitate- matrizea denean: A × A-1 = A-1 × A = I.

Alderantzizkoa duen matrizeak alderanzkarri edo erregularra izena du, baina alderantzizkorik ez duenean, matrize singularra izena hartzen du.

Emandako baten alderantzizko matrizea kalkulatzeko, A × X = I matrizeen biderkadurak planteatutako ekuazioen ebazpenari jo dakioke, Aren eta Iren koefizienteak ezagunak eta Xenak ezezagunei dagozkienak direnean. Bestalde, laburketa-metodoa edo gaussiarra izenekoa ere erabil daiteke, ondoko eskema honi jarraituz:

  • i, j = 1, 2, ..., n denean, A = (aij), unitate-matrizea hartuta, horren matrize zabaldua (A | I) sortuko da lehenengo.
  • Gero, oinarrizko eragiketak aplikatuko dira matrizearen errenkaden gainean, A unitate-matrizera txikitu arte. Bilakaera berberak egingo dira Ien. Sortutako matrize berria A-1 izango da.
  • Matrize zabalduei aplika dakizkien oinarrizko eragiketak ondoko hauek dira:
  • Errenkada bat zero ez den zenbaki batengatik biderkatzea.
  • Errenkada bateko elementuak eta beste batekoen multiploa gehitzea.
  • Errenkadak ordezkatzea.

Ekuazio linealen sistema baten matrizeko adierazpena

Edozein ekuazio linealen sistema matrizeen bidez idatzi ahal da, ondoko era honetan:

A koefizienteen matrizea, X ezezagunen matrizea eta B termino askeen matrizea direnean.

Horrela, esate baterako, ekuazio linealen sistema hau:

Sistema bat ebaztea alderantzizko matrizearen bidez

Matrizeen bidez ekuazio lineal sistemak ebazteko prozedura azkarra alderantzizko matrizearen metodoa da. Teknika hori ezkerretik ekuazio-sistemaren matrizeko adierazpenaren elementu biak eta koefizienteenaren alderantzizko matrizea (badago) biderkatzean datza. Honela:

Koefizienteen matrizea alderanzkarria ez denean, sistemak ez du emaitzarik (bateraezina da).

Sistema bat ebaztea ezabaketa gaussiarraren bidez

Matrizeen bidez ekuazio linealen sistemak ebazteko prozedurarik erabiliena ezabaketa gaussiarraren metodoa da, ondoko urrats hauek dituena:

  • Sistemaren matrize zabaldua osatuko da termino askeen matrizeko elementuak dituen beste zutabe bat koefizienteenari gehituz, eskuinetik.
  • Oinarrizko eragiketak aplikatuko dira matrize zabaldu horren gainean, matrizearen diagonal nagusiaren azpitik termino guztiak nuluak izan arte.
  • Orduan, arartegabeko ebazpeneko ekuazio-sistema bateragarria lortuko da.
  • Metodo horri esker, sistemaren eztabaida azkarra egin daiteke:
  • Matrize zabalduaren bilakaeratik sortutako matrizearen azken errenkadak 0x + 0y + cz = k (k ¹ 0 denean) motako ekuazioa sortzen badu, sistema bateragarri determinatua (emaitza bakarrekoa) izango da.
  • Azken errenkada hori 0x + 0y + 0z = k motako ekuazio bati dagokionean, sistema bateraezina (emaitzarik gabekoa) izango da.
  • Azken errenkada hori 0x + 0y + 0z = 0 motako ekuazioa bada, sistema bateragarri mugagabea (emaitza infinituekin) izango da.

Ekuazio linealen sistema bat ebaztearen adibidea, ezabaketa gaussiarraren metodoa erabiliz:

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana