27ko belaunaldia (III). Poesia herrikoia

Informazio gehiago

27ko belaunaldia (III). Poesia herrikoia

Federico Garcia Lorca, Rafael Alberti, Miguel Hernandez. Beraiengan tradizioa, herrikoitasuna eta indar tragikoa batzen dira, bai poesian zein antzerkian. Agian Gerra Zibileko dramagatik autore markatuenak izan ziren. Lorca eta Hernandezen heriotza, gazterik gertaturikoak, galiziar idazlearen bakardade eta atzerriratze luzearekin kontrastea egiten du.

Federico Garcia Lorca

Obra poetikoa

Lorcaren poesiak ibilbide garbia jarraitzen du, bere lehen poemen soiltasunetik Romanceroaren indarreraino eta Poeta en Nueva York laneko abangoardiazko ausardiara.

Gaztaroko liburuak dira: Libro de poemas (1921), Canciones (1927) eta Poema del cante jondo (1922-1926 bitartean idatzia), non Lorcak kantutegiko poesia herrikoia berregin eta folklore andaluza sartzen baitu.

Llanto por Ignacio Sánchez Mejías (1935), Sanchez Mejias bere lagun toreroaren heriotzarengatik kexa luzea da.

Romancero gitanok (1928) herrikoi eta kultuak, bat-batekoa eta gogoetarakoa nahasten ditu. Ijitoen munduaren inguruko hamazortzi erromantze dauzka, bere fantasia, bihozkadak, hisiak eta mendekuak agertzen dituztenak.

Diván del Tamaritek (1940) betidanik ekialdeko munduarengatik sentitu zuen erakarpena islatzen du. Gai nagusienak heriotza eta poetak naturarekin duen identifikatzea da.

Poeta en New Yorkek (1940) Nueva Yorkeko egonaldian zehar idatzirikoak, gizartea salatzeko poema surrealistak dauzka.

Antzerkia

Lorca antzerkian hasten da El maleficio de la mariposarekin (1920). Hala ere, bere lehen arrakasta Mariana Pinedarekin izan zuen; maitasun, fideltasun eta sakrifiziozko historia. Mariana Pineda kausa liberalarengatik eta bere senarra ez salatzeagatik hiltzen da. Yermak, 1934an estreinatutakoak, emakume nekazal antzu baten drama aurkezten du.

La casa de Bernarda Albak, 1936an idatzitakoak, autoritatea eta askatasunaren gaia garatzen da, etxe batean, non Bernardak bere senarra hil ondoren alabei zortzi urteko dolua eskatzen baitie.

Mariana Pineda Santa Maria Egipciacako komentuan, Ferderico Garcia Lorcaren marrazkia Mariana Pinedaren azaltxoan. LIBURUTEGI NAZIONALA, MADRIL.

Rafael Alberti

Obra poetikoa

Poesia neopopulista: Albertiren lehen liburuak espainiar poesia herrikoiaren balioa handitzen saiatzen dira. Marinero en tierrak (1924) poetaren barne gatazka garatzen du, zein itsasoa eta lurraren arteko borroka baita.
Poesia neogongorista eta abangoardiazkoa: 1927 inguruan sartu zen afan gongorinoak Albertirengan zuzeneko eragina izan zuen, Cal y Cantoko (1929) klasizismo, hermetismo eta edertasun formalean egiazta daitekeen bezala.
Poesia surrealista: Sobre los ángeles (1929), surrealismorako atxikimendu eta krisi pertsonal sakonaren testuinguruan azaltzen da. Poetak galduriko paradisua bilatzen hastean, barne drama beldurgarria sortzen da, inkontzienteko indarrekin borroka. Aingeru beliko, mendekari, krudelek... sinbolizatzen dute.
Beste liburu surrealistak Sermones y moradas (1929-1930) eta Yo era un tonto y lo que he visto me ha hecho dos tontos (1929) dira, burla eta umore izaerazko poema bilduma, zinemako komikoei dedikaturikoak.
Poesia zibila eta politikoa: 1931tik aurrera, El poeta en la calle (1931-1935) eta Madrid, capital de la gloria (1936-1938) obretan gizarte eta politika gaiak jasota geratzen dira, bere poemetan indarrez sartzen direlarik.
Poesia nostalgikoa: Atzerrian, Espainian hasitako hiriko eta politika poesiak jarraitzen du, haurtzaro, gaztaro eta paisaia gogoratzeagatik markaturiko poema berriak idazten dituen aldi berean.

Rafael Alberti

Miguel Hernandez

Bere lehen garaiko estetika neogongorino eta surrealistarako joerarengatik, Miguel Hernandez 27ko belaunaldiko kidetzat hartzen da, nahiz eta bere ondorengo ibilbidearengatik 36ko belaunaldian sartzen den.

Bere poesia ibilbidea lau etapetan banatzen da:

Poesia hutsa: bere lehen poema liburua, Perito en lunasek eguneroko bizitzaren eszenak, eta heriotza, zezenak eta sexua bezalako gaiak garatzen ditu, elementu landu eta herrikoen nahasketa batean.
Poesia neorromantikoa: El rayo que no cesa (1936) heldutasunezko obrak, neogongorismoa maitasun sentimenduekin nahasten du. Bertan sartzen da Ramon Sijeri eginiko bere «Elegia» famatua.
Urgentziazko literatura: berriz ere poesia arma izatera itzultzen da Viento del pueblo (1937) eta El hombre acecha (1939) obretan.
Barne esploratzea: bere lehen semearen heriotza eta kartzelara sartzearen ondorioz Cancionero y romancero de ausencias (1938-1941) idazten du. Bertan, bizitzari zentzua ematen dion ezer ez egotearen testigantza ematen du: askatasuna, familia, etab.

Miguel Hernandez, Antonio Buero Vallejoren erretratua. LIBURUTEGI NAZIONALA, MADRIL.

Bidali

Zuzendu

Eskubideak

Orria posta elektronikoz bidali

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

Facebook

Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Eskup

Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

Twitter

Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Tuenti

Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

Google Buzz

Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Meneame

Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

Derechos de reproducción de la obra

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

XX. mendeko literatura espainiarra (I)