Informazio gehiago
Ebaristo Bustinza Lasuen, "Kirikiño" (1866-1929)
1866an jaio zen Mañarian. 1878an Albaceteko Almansara aldatu zen, han bizi zen Abadiñoko osaba baten etxera. Mañarian eta Durangon eginiko lehen ikasketen ostean han burutu zuen batxilergoa Ebaristok. 1883an Madrilera joan zen Kaminotako Ingeniaritza ikastera, baina ez zuen karrera hau bukatu. Horren ordez Zientzia Fisiko-Matematikoetako Lizentziatura lortu zuen 1891an. Gero Guadalajarako Sigüenzan matematikako irakasle egon zen.
Azkuerekin harremanetan
Euskal Herritik kanpora bizi izan zen denbora guztian ez zuen euskara ahaztu. Ostera, Madrilen ikasle zela, esate baterako, beti ahalegindu zen beste ikasle euskaldun batzuekin biltzen eta euskaraz aritzen ziren. Euskara hobetu nahian Azkueren gramatika erabili ohi zuen eta bazuen harremana Azkueren lagunen batzuekin.
Azkue bera Bilbon bizi zen hainbat lanetan murgilduta. Besteak beste, Sabino Aranarekin eta Miguel Unamunorekin lehian lorturiko euskarako katedran irakasten. Lanpetuegia zegoen, bere hiztegia lantzeari eskaini nahi zion denbora atera ezinda. Katedrako lana arintzeko, laguntzaile bat behar zuen. Kirikiño, berriz, Euskal Herrira itzultzeko irrikaz zegoen.
Kirikiño Madrilgo Unibertsitatean ikasle zela. Taldean Miguel Primo de Rivera gero Espainiako diktadore izango zena ageri da.
Prestakuntza ona zuen, frantsesa eta ingelesa menperatzen zituen eta prest zegoen edozein lani heltzeko. 1900ean Azkuek proposamen bat egin zion Kirikiñori: euskarazko astekari berri bat ateratzekotan zebilela eta zuzendaritza eskaintzen ziola. Kirikiñok ez zuen eskaintza onartu, ez zuelako kazetaritza-lana ezagutzen. Azkuek ez zuen etsi eta behin eta berriz errepikatu zion eskaintza, baina Kirikiñok behin eta berriz ezezkoa eman zion. Beste lan bat ere eskaini zion: hiztegia egiten laguntzea. Azkenean Kirikiñok astekariaren egitasmoan esku hartzea onartu zuen. 1902an kaleratzen da, gobernuak ezarritako hainbat eragozpen gainditu ondoren, astekari berria, Ibaizabal izenarekin eta Bustinza zuzendari zela.
Kirikiñoren pentsaera
Kirikiñok eragin handia izan zuen Ibaizabal astekarian erabili zen euskaran eta astekariak azaldu zuen jarrera politikoan. Euskarari dagokionez, ez zen bat etortzen Azkueren ereduarekin, baina ezta guztiz sabindarrekin ere, herritarrek erabiltzen zuten bizkaieran oinarritzen zen eta tarteka neologismo sabindar batzuk sartzen zituen. Astekariari eman zion kutsu politikoa abertzale aranista izan zen. Euskaldunek euskaraz irakurtzeko ohitura har zezaten, garrantzi handia eman zion herrietako albisteei eta horretarako korrespontsal-sare zabala sortu zuen. Hala ere irakurle gutxitxo izan zituen eta zorrei erantzun ezinik sortu eta bi urtera itxi egin zen Ibaizabal.
Kirikiño euskara-irakasle
1903an Azkue bere hiztegia bukatzeko eta inprimatzeko prest zegoen, baina bazuen eragozpen bat: Frantziako inprimategi batean argitaratu nahi zuenez hiztegia, denboraldi batez euskarako katedra utzi beharra zeukan hara joateko. Ordezko bat jartzea erabaki zuen, Kirikiño, hain zuzen. Horretarako Azkue Frantziara joan aurreko ikastaro osoan zehar Kirikiño Azkuek ematen zituen eskoletara joan zen, metodologiaz jabetzeko. Lau urte iraun zuen ordezkotza horrek eta, gainera, Azkue itzuli zenerako ikasle-kopuruak gora egin zuenez, irakasle izaten jarraitu zuen 1928 arte.
Euzkadi egunkarian
1913an Kirikiñok, bizimodua aurrera ateratzeko, irakaskuntzaz aparte zuen San Antonio de Montellano Meatzaritza-konpainiako kontularitza-lana utzi eta Euzkadi egunkariaren euskarazko atalaren eta espainierazko euskal gaiei buruzkoaren ardura hartzen du. Egunero-egunero hamasei urtetan zehar Kirikiñoren lanak argitaratu ziren Euzkadin. 1928an, osasun-arazoak zirela eta, eskolak eta egunkariko lana utzi eta Mañariara erretiratu zen eta 1929an bertan hil zen.
Kirikiño idazlea
1901ean, Euskal Herrira itzuli aurretik beraz, Bilboko Lore-Jokoetan sari bat eman zioten. Gipuzkeraz idatzitako antzezlanak bizkaieratu zituen, horrela: Jose Elizondo idazle tolosarraren Txomin Arrayo, Abelino Barriolaren Meza berriya. Goian aipatutako aldizkari eta egunkarietan argitaratu zituen ipuinak bilduz bi liburu kaleratu ziren: Abarrak 1918an eta Bigarren Abarrak 1930ean. Bi biak liburu atseginak, irakurterrazak, pasadizoz eta pasarte barregarriz beteak dira.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.