Danbolina

Txistuaren lagunik hoberena danbor txiki eta itxi bat da: danbolina. Txistu-danbolina Euskal Herriko musika-bikoterik ezagunena da. Txistua ezkerreko eskuarekin jotzen den bitartean, danbolina beso horretatik zintzilikatu eta eskuinarekin jotzen da. Txistu-danbolina bikotearekin jotzen diren erritmo eta dantza ospetsuenetarikoak hauexek dira: biribilketa, arin-arin, zortziko, porrusalda edo ezpata-dantza.

Txistularia bera bakarrik nahikoa izaten da doinua eta erritmoa emateko behar den taldea osatzeko, berak jotzen baititu bi musika-tresnak.

Tresna hau garrantzitsua izan dela garbi adierazten du historian zehar jotzaileari eman zaion danbolintero izenak. Eskualde batzuetan, tuntuna deitzen diote, eta toki horietan, txistularia "tuntuneroa" izaten da. Txistuak jotzen duen doinuari laguntza erritmikoa ematen dio, eta gutxi izan dira danbolina jo ez duten danbolinteroak.

Atabala

Bi zotzez jotzen den danbor zapala da atabala, Euskal Herriko hainbat herri-musika jotzeko erabiltzen dena (txistulari bandetan, Zuberoan txirularen akonpainamenduan, etab.etan).

Izen batekin edo bestearekin, aspaldidanik ikusi izan dira soinu-tresna hauek txistulari eta txirularien doinuei laguntza erritmikoa emanez. Txistu taldeko atabalariek trebetasun handiz jotzen dute, konplexutasun handiko erredoble eta joko erritmikoek txistularien musika (danbolinaren laguntzaz gain) apaindu eta aberastu egiten dutela.

Panderoa

Eskuekin eta atzamarrekin jotzen den musika-tresna hau Euskal Herrian oso ezaguna da. Panderoa oinarrizko musika-tresna dugu, kaskabilo edo sonailudun bi uztai (zentimetro batekoak edo gutxiagokoak) ditu bata bestearen gainean, eta alde bat edo biak ondo tenkatutako larru fin batez estalita.

Aita  Donostiaren Instrumentos Musicales liburuan, XVI. mendeko berri batek esaten du Karlos IX. neska gazteak ikusiz entretenitzen zela, Donibane Lohizunera etorri zenean. Neska dantzari hauek guztiak, eskuetan zintzarri askoko bahe/zurdabahe gisako "danbor txiki" bat zeramaten.

Liburu honetan, XVII. mendeko beste berri batek zera esaten du panderoari buruz: Madame dAulnoyk egin zuen bidaian, Pasaiara iristerakoan, "salió una batelera a su encuentro con cincuenta compañeras, cada una de las cuales tenía un remo en el hombre; caminaban en dos filas largas, y de ellas había tres bateleras que precedían al cortejo tocando muy bien la pandereta. Tras saludar a la señora de Aulnoy comenzaron a tocar el pandero más sonóramente, profirieron amplios gritos y remaron, saltando y bailando con gran elegancia. Dieron el último adiós a la viajera, con sus panderos, bailando y cantando".

XIX. mendean, Charles Davilier baroiak 1862. urtean idatzitako Viaje por España liburuan hau irakur daiteke: "Además del pandero, los vascos bailan al son de la gaita, lo mismo que los asturianos y los gallegos, y con acompañamiento del tamboril y la flauta".

Guardar