Euskal musika tresnak

Euskal Herrian soinu tresna ugari erabili izan da historian zehar, eta horietako batzuk ikur izatera iritsi dira; asko, gainera, herri honen identifikagarritzat ere erabili izan dira. Herrien nortasuna gehien adierazten duen elementua, dudarik gabe, bere herri kultura da, eta horren zati garrantzitsuenetako bat musika da.

Irizpide asko aurkeztu izan dira soinu tresna moten ezagutzan sakontzeko, beraien berezitasunetan oinarritutako kategorietan taldekatuz. Hori kontuan izanda, zenbait sailkapen-sistema egin dira:

-Funtzio musikalean oinarrituak: melodikoa, erritmikoa, armonikoa, etab.
-Osatzen duten materialen arabera.
-Soinu iturrien eta akustikaren arabera.

Azken hori 1914an, Erich M. von Hornbostel eta Curt Sachs alemaniarrek asmatu zuten, printzipio akustikotan oinarrituta. Sailkapen-sistema hori onartu izan da, oro har, gure musika tresnak sailkatzeko, izan ere, gure soinu-tresna autoktonoak sailkatu, erlazionatu eta taldekatzeko aukeratutako sistema da. Hala ere, tresna guztiak ez dira sailkatzeko errazak; batzuk talde batean baino gehiagotan sar daitezke.

trikitixa

E. von Hornbostel eta Curt Sachs-ek oinarrizko bost talde proposatzen dituzte euren sisteman. Bosgarren taldea elektrofonoena da, baina hau alde batera utziko dugu, euskal musika tresna tradizionalen zerrendatik kanpo geratzen baita. Hona hemen beste lau taldeak:

  • Idiofonoak: Bibratzen duen elementua soinu-tresnaren gorputza bera denean. Ez dago tinkatu beharrik (hariak eta partxeak ez bezala) eta soinua sor dezakeen materialekin egina dago. Besteak beste, txalaparta, toberak, eskuak (txaloak), kriskitinak, kalaka eta kanpaiak sartzen dira talde honetan.
  • Menbranofonoak: Hotsa zabaldu eta tinkaturiko mintzaren bibrazioek sortzen dutenean. Atabala, danbolina, danborra, tinbalak, bonboa, panderoa eta beste hainbat tresna sartzen dira talde honetan.
  • Kordofonoak: Bibratzen jarritako hari tenkatuek osatzen duten soinu tresnak dira. Bandurria, gitarra, biolina eta arpa dira talde honetako tresna aipagarrienak.
  • Aerofonoak: Haize-instrumentuak izenaz ezagutzen diren tresna hauek oinarrizko bi elementu dituzte: airea gordetzen duen hodi edo ontzia eta aire hori bibrarazten duen eragilea. Beste askoren artean, flautak, txistuak, txirulak, txilibituak, zeharkako flauta, oboea, tronpeta, klarinetea, tronboia eta bonbardinoa sartzen dira multzo honetan.
txistua

Talde hauen barnean, beste sailkapen batzuk daude, ondorengo aldagai hauen arabera:

-Hotsaren bibrazio-eragilea: adibidez, haizezkoetan aire-zutabeari bibrazioak transmititzen dizkiona.
-Materiala, itxura eta eraketa (idiofonoetan; adibidez, metalofonoak, litofonoak...).
-Hotsa sortzen duen materiala bibrarazteko modua (adibidez, harizkoetan, haria bibrarazteko erabiltzen den modua: pultsatuta, kolpatuta, igurtzita).

viola

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana