Lauburua
Lauburua beso kurboak dituen gurutze bat da, azken urteotan sinbolo modura oso modan jarri dena. Kutxatan, armairuetan, ateburuetan, hilobietan, hilerrietan, zenotafioetan, lepokoetan urre zein zilarrean, etab. ikus ditzakegu gaur egun.
Gamma-gurutzedun forma geometrikoan oinarritzen den antzinako ikurra da. Kultura askotan komuna da sinbolo hau, hasi Ekialde Urrunean, Tibet eta Europa osoa zeharkatu, bai Finlandia, Austria, Frantzia, Alemania, Portugal eta baita Ameriketako Estatu Batuak, eta Ozeano Bareko uharteetaraino.
Jatorria
Lauburua, berez, svastika edo gurutze grekoaren aldaera bat da. Budisten gurtzetarako tenpluetan, persiar monumentuetan edo txanpon indiarretan dauden gamma-gurutzearen itxurako gaia da svastika. Emakumezko greziarren irudietan ere svastika txikiak antzeman daitezke. Bestalde, kultura indiarrean Ghanesa irudikatzen du, jainkotasunaren ezagutza, hain zuzen ere. Txinan, hamar mila zenbakia izateaz gainera, Fanga irudikatzeko era grafikoa da, lurra eta lau puntu kardinalak, alegia. Zeltiarrek ere erabili zuten, eta baita etruriarrek, erromatarrek, naziek eta kristauek ere.
Lauburua harrian zizelkatua
(Foto: http://www.euskomedia.org/)
Irudi horien hedapena planetako kultura guztietan horren handia da, bere jatorria zehaztea oso zaila dela. Honen abiapuntu komuna ikusita gizateriari dagokiola soilik esan daiteke. Svastika, beste zenbait ikur magikoren antzera, zirkuluan dago marraztuta.
Euskaldunak eta lauburua
Gaur egungo lauburua baino lehen, euskaldunek beste ikur batzuk ezagutu zituzten. Baina aipaturiko ikur horiek geldirik zegoen eguzkia irudikatzen zuten bitartean, lauburuak eguzkia mugimenduan ematen zuen aditzera. Eguzki horrek gaizkiaren kontrako ahalmena zuela esaten zen.
Kondairak dioenez: Otsok, Herensugearen eta Lamien botere ilunaren aurka, Mairiren indarrez beteriko medailoi gisa erabiltzen zuen lauburua. Svastika zuzen eta kurbatuak ez dira Euskal Herrikoak soilik, izan ere, hemen esku biribilduriko svastika lerromakurra nagusitzen da, lau xaflako hirusta baten antza duena.
Esanahia
Euskaldunek aspaldidanik jo dute lauburua eguzkiaren ikur nagusitzat. Lauburuak, izenak berak dioen bezala, lau buru esan nahi du. Buru bertikalek emakumearen adierazpenak irudikatzen dituzte (sentikortasuna eta pertzepziokoa), edo sua eta ura osagaiak. Aldiz, buru horizontalek gizonezkoen energia adierazten du (bai mentala eta baita fisikoa ere), edo airea eta lurra.
Erabilera
Bidarraiko hilerria (Behe Nafarroa) 1690
(Foto: http://www.euskomedia.org/)
Lauburu hau zenbaitetan sua egiteko historiaurreko kutuna zen, eta su sakratua eta energia produktiboa irudikatzen zuen, hau da, babeserako ikur gisa erabiltzen zen gar bizia. Oro har, artzaintzan erabiltzen zen otsoen kontrako suaren sinbolo gisa. Gaur egun sarri erabiltzen da "euskalduntasuna" adierazteko, balio kulturala baitu, ez politikoa. Askotan agertzen da "euskal" jatorriko produktu eta dekorazioan.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.