Euskal Herriko sinbolo eta kondairen artean eguzki-lorea dago. Kardu Silvestrearen lore lehorra Carlina acaulis irudikatzen duen ikurra da.

Eguneko astroaren irudiaren errepresentazio gisa Euskal Herriko baserrietako atarietan jartzen den tradizio handiko sinboloa da, eta eguzkiaren funtzio mistiko berdina betetzen du.

Eguzki-lorea baserri baten teilatupean

(Argazkia: http://www.euskonews.com/)

Espiritu txarrak uxatzen dituela esan ohi da. Horrela sorginei, eta gaixotasunaren, ekaitzaren nahiz tximistaren jeinuei sarrera eragozten die. Beraz, garapenaren eta bakearen sinbolotzat ere har daiteke.

Ezaugarriak

Zurtoin zurruneko lore iraunkorra da, 20 zentimetroko altuerara murriztua. Ia lurrari itsatsita hazten da, eta ebakitako hosto-erroseta arantzatsuaren itxuran loratzen da. Gainera karduaren antzeko braktea zabal eta haragitsuak izaten ditu.

Errosetaren erdi-erdian une oro xarma eta freskotasuna mantentzen duen lore burua dago. Hau inguratzen duen 12 bat zentimetrotako zilar-koloreko disko zuria eguzkiaren distirarekin soilik irekitzen da. Bazter eguzkitsuetan, lugorrietan eta mendiko belardi harritsuetan hazten da.

Kondaira

Kondairak dioenaren arabera: duela milaka urte, gizakia lurra jendeztatzen hasi zenean, iluntasun handian murgilduta bizi ziren. Zezensuzkoaren itxuran lurraren erraietatik ateratzen ziren jeinuek, zaldi hegalariek, sorginek edo herensuge handiek gizakia izutzen zuten.

Etsita zeuden gizaki horiek etengabe Lurrari laguntza eskatzea erabaki zuten. Behin eta berriz eskatu zioten eta azkenean Lurrak esan zien:

-Semeok, laguntzeko esaten didazue eta hori egingo dut. Izaki argitsu bat sortuko dut eta Ilargi deituko diozue.

Horrela Lurrak Ilargia sortu zuen. Hasieran ikaratuta haitzuloetatik irten gabe egon baziren ere, pixkanaka, gizakia egoerara ohitzen joan zen. Baina beldurra jeinu eta sorginengana ere heldu zen, nahiz eta hauek ere ez zuten denbora askorik behar izan euren leizetatik irteteko.

Sorginak

(Argazkia: http://www.euskonews.com/)

Izuturik, berriz ere Lurrarengana jo zuen gizakiak, oraingoan botere sendoago baten bila. Honek izaki argitsuago baten sorrerarekin erantzun zien, Eguzkia izena jarri ziona. Horrela, Eguzkiak eguna irudikatuko zuen, eta Ilargiak, berriz, gaua.

Handia, argitsua eta beroa izan arren, gizakiak azkar ohitu ziren. Honen berotasunari eta argiari esker, loreak jaio ziren, eta jeinu eta sorginek ezin izan zuten egunaren argitasunera moldatu. Ordutik, gauez bakarrik ateratzeko gai izan ziren.

Gizakia berriz ere Lurrarengana joan zen laguntza eske, oraingoan gauerako babes eske, izan ere, gauez, leizeetatik jeinuak atera eta eraso egiten zieten. Orduan lurrak lore eder bat sortu zuen, eta hau ikustean, gaueko izakiek Eguzkia bera zela pentsatuko zuten. Hau da ¿Eguzki-lora¿.

Karduak atean zintzilik sorginak entretenitu eta barrura sartu ez daitezen

(Argazkia: http://www.euskonews.com/)

Erabilera

Euskal mitologian indar handiko ikurra da. Eguzkiaren sinboloa izateaz gainera, geure arbasoek espiritu txarrak uxatzeko erabiltzen zuten, eta hori dela eta, etxe askotan ikusten dugu oraindik orain eguzki-lore izeneko lore hau.