Informazio gehiago
Organulu zelularrak
Barne-mintzaren sistemak mugatu egiten ditu zelularen barruan oso funtzio zehatzak dituzten organuluak eta konpartimentuak: erretikulu endoplasmatikoa, Golgi aparatua, lisosomak eta peroxisomak. Energia ekoizten duten organuluek (mitokondriak eta kloropastoak landareetan) zelularentzat funtsezkoak diren funtzioak betetzen dituzte. Mintzek ere besikulak sortzen dituzte, organulu batzuetatik besteetara edo zelularen barrualdera nahiz kanpoaldera mugitzen direnak (endozitosia, exozitosia), eta horrek handitu egiten dute zelularen azalera eraginkorra kanpoaldearekin materia trukatu ahal izateari begira.
Erretikulu endoplasmatikoa
Mintz-sistema bat da, sakulu zapaldu edo zisterna, besikula eta tubulu bihurgunetsuen sare batek osatua. Bildukin nuklearrarekin komunikaturik dago eta zelularen zitoplasma osotik barrena zabaltzen da, lumen izeneko barne-espazio bakarra izanik. Bi eratako erretikulu endoplasmatikoak bereizten dira, beren funtzio eta osaeraren arabera:
- Erretikulu endoplasmatiko zimurtsua (EEZ)::
Mintzean errotuta dauden erribosoma batzuk ditu, bere alde zitosolikoan. Zisternek eta zisterna horietatik irteten diren besikulek osatua dago, eta mintz nuklearrarekin eta erretikulu endoplasmatiko leunarekin komunikaturik dago.
Bere funtzio nagusia proteinen sintesia da bere mintzean errotuta dauden erribosomen bidez. Proteinak lumenera traslokatzen dira eta besikuletatik barrena beste organulu batzuetara edo mintz plasmatikora eramango dituen bide biosintetiko bat hasiko dute. - Erretikulu endoplasmatiko leuna (EEL)::
Bere egituran ez dago erribosomarik: EEZari atxikitako tubulu-sare batek osatua dago, zitoplasma guztian barrena hedatua. EELaren funtzio nagusia mintzak osatzen dituzten lipido guztien sintesia da: kolesterola, fosfolipidoak, glukolipidoak, eta abar. Gantz-azidoak bakarrik sintetizatzen dira zitosolean.
Golgi aparatuaren eta lisosomen jatorria.
Golgi aparatua
Diktiosoma batek edo gehiagok osatua dago. Lau eta zortzi bitarteko sakulu diskoidal edo mintz-zisternek paraleloan osatutako elkarketa da. Polarizatua dago, diktiosomak cis alde bat baitu, EEZtik hurbil, eta trans alde bat, mintz plasmatikotik hurbil. Besikulak mugitzen dira zisternen artean; cis aldeak trantsizio besikulak jasotzen ditu erretikulu endoplasmatikotik. Diktiosomaren edukiak aurrerantz egiten du heltze-prozesuko trans alderantz, zisternen arteko besikulen bidez. Trans aldeko zisternen edukia jariaketa-besikulen barrualdean metatzen da, eta horiek lisosomekin bat egin ahal izango dute edo exozitosi bidez zelulaz kanpoko ingurunera jariatu. Golgi aparatuak EEZan hasitako bide biosintetikoari jarraitzen dio. Bere funtzioa erretikulu endoplasmatikotik datozen proteinak garraiatzea, heltzea, metatzea eta jariatzea da.
Lisosomak
Golgi aparatuetatik datozen besikulak dira. Mintza dute eta beren barrualdean hidrolasa entzima azidoak dituzte, aktibo izateko pH azido bat behar dutenak, bere mintzean duen H+ ponpa bati esker mantendua. Lisosomen funtzioa beren barrualdera iristen diren substantziak digeritzea da. Lehen mailako lisosomak entzima digestiboak dituztenak bakarrik izango lirateke, eta bigarren mailako lisosomek, berriz, materia organikoa duen besikula batekin elkartu izanagatik, digestio-bidean dauden substratuak ere badituzte: digestio-baluoloak edo heterofagikoak, substratu hori kanpoaldetik datorrenean, eta bakuolo autofagikoak, barrualdetik datorrenean.
Mitokondriak
Energia erdiesteaz arduratzen diren zelula eukariotoen organulu poliformeak dira. Beren funtzio nagusia arnasketa mitokondriala da, eta prozesu horri esker, oxidazio-erreakzioetan sortutako botere murriztailea elektroien kate garraiatzailean sartzen da eta energia ATP gisa erdiesten da (prozesu kimiosmotikoa) (35. gaia ikusi).
Honela osatuta daude:
- Kanpo-mintza, mintzean zeharreko proteinen edo porinen kopuru handi bat duela.
- Mintz arteko espazioa, zitosolaren antzeko edukia duela.
- Barne-mintza, gandor izeneko inbaginazio ugariak dituela. Arnasketa mitokondriala egiteko hiru funtzio garrantzitsuak betetzen dituzten proteinak ditu: arnasketa-katean oxidazio-erreakzioak egitea; ATP-sintetasa entzimaren bitartez ATP sintetizatzea (mintz horretan murgildua) eta proteina garraiatzaileen bidez metabolitoen igarotze selektiboa ahalbidetzea.
- Matrizea, barne-mintzak mugatua. Bertan oxidazio-erreakzio metaboliko ugari gertatzen dira, hala nola Krebs zikloa eta gantz-azidoen b-oxidazioa. Gainera, erribosomak, ADN mitokondriala, ARNt eta gene mitokondrialak adierazteko beharrezkoak diren entzimak ditu.
Kloroplastoak
Kloroplastoak landare-zelulen ohiko organuluak dira, klorofila dute, eta beren funtzioa fotosintesia egitea da (36. gaia ikusi) (argi-energia energia kimiko bihurtzea, ATP gisa jasoa). Mintz bikoitza dute: kanpo-mintz plastidial bateta barne-mintz plastidial bat. Horren barrualdean estroma dago. Horren barruan tilakoideak edo lamelak aurkitzen dira, eta horren mintzean (mintz tilakoidalean) pigmentu fotosintetikoak daude.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.