Teoria atomikoak

1803an Dalton-ek (1766-1844) bere teoria atomikoa aurkezten du. Teoria horrek ordura arte ezagutzen ziren kimikari buruzko legeak azaltzen ditu. Daltonen lan hori XX. mende hasiera arte zientzialariek onartu egin zuten, baina garai hartan egin ziren aurkikuntza berriek teoria berriak garatu beharra eragin zuen.

Daltonen teoria atomikoa

Daltonen teoria atomikoa ondorengo gaietan laburbil dezakegu:

  • Materia etena da. Partikula material independenteek osatzen dute, eta atomo izena dute partikula horiek; zatiezinak dira.
  • Elementu bereko atomoak berdinak dira, bai masari eta baita ezaugarri fisiko eta kimikoei dagokienez ere.
  • Elementu ezberdinetako atomoak ezberdinak dira masari eta gainerako propietateei dagokienez.
  • Elementu konposatuak elementu jakin batzuen atomoen loturari esker sortzen dira, zenbakizko erlazio erraz baten bitartez.

Thomson-en eredu atomikoa

Thomsonen (1856-1940) eredu atomikoaren arabera, karga positibodun esfera batek osatzen du atomoa. Esfera horretan dago atomoaren zatirik handiena, eta bertan daude elektroiak sartuta.

Thomsonen eredu atomikoa.

Rutherford-en eredu atomikoa

Rutherfordek (1831-1937) azaldu zuen eredu atomikoaren arabera, ia sistemaren masa (protoiak eta neutroiak) osoa bilduta dagoen esferak osatzen du atomoa. Esfera horren inguruan partikula batzuk daude biraka (elektroiak), planetek Eguzkiaren inguruan egiten duten errotazioaren moduan.

Nukleoaren protoiek karga positiboa izaten dute; eta elektroiek, berriz, negatiboa.

Rutherforden eredu atomikoa.

Bohr-en eredu atomikoa

Bohr-en (1885-1962) ustez, atomoa honako elementu hauek osatzen dute:

  • Atomoaren erdian nukleoa dago; oso partikula txikia da eta atomoaren ia masa osoa eta karga positiboa bertan daude. Nukleoaren karga positiboen (protoiak) zenbakia, eta elementuaren zenbaki atomikoa berdinak dira.
  • Nukleoaren inguruan elektroiak daude (protoien eta zenbaki atomikoen kopuru berean) eta karga negatiboa dute. Zirkulu formako orbitak egiten dituzte elektroiek.
  • Euren orbitan biraka dabiltzan bitartean, elektroiek ez dute erradiaziorik igortzen. Nukleotik gertuago dagoen orbita batera jauzi egiten dutenean, ordea, erradiazio energetikoa isurtzen dute; eta aldiz, gorago dagoen orbitara igarotzen direnean, erradiazioa xurgatzen dute.

Teoria atomiko berriak

1920. urte inguruan, elektroi kopuru handia zuten elementuen espektroak aztertu zituztenean, Bohr-en teoria agian egiazkoa eta baliagarria ez zela ohartu ziren.

Sommerfeldek (1868-1951) egiaztatu zuen Bohr-en teoria osatu gabe zegoela, orbita elektronikoak eliptikoak ere izan baitzitezkeen. Horrenbestez, Sommerfeldek Bohr-en postulatuak aldatu zituen eta maila energetiko zehatz batean elektroiek egiten dituzten orbitak zirkularrak edo eliptikoak izan daitezkeela azaldu zuen. Horrek sekulako eragina du elektroien egoera energetikoetan (azpimaila energetikoak).

Urte batzuk geroago, beste zerbait ondorioztatu zuten: elektroien mugimendua ez da ondo zehaztutako edo mugatutako orbitetan egiten, baizik hori baino mugimendu konplexuagoa egiten dute.

Horrenbestez, elektroiaren mugimenduak orbita konplexuak egiten ditu, eta horri esker, seguraski, kokaleku jakin batean aurki daiteke. Elektroia "seguraski" egon daitekeen leku horri orbital deitzen zaio.

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana