Etxeberri Ziburukoa

XVII. mendea oso garai aberatsa izan zen, eta honek kulturarako egoera egokiena sortzen zuen. Epe honetan, Axularrekin batera, Sarako Eskolan Jean Etxeberri nabarmendu zen..

Jean Etxeberri

Ez dakigu noiz jaio zen Jean Etxeberri, baina kontuan izanik bere lehenengo liburua 1627an argitaratu zela, pentsa dezakegu 1580 inguruan jaio zela, Ziburun.

Jesuitekin ikasi zuen Pauen, eta ondoren, teologian doktore egin zen. Latinean aditua izan zen. Literaturan aritu baino lehen, ontzigintzan ere egin zuen lan.

Ziburuko Etxeberriren hiru obra ezagutzen dira:

  • Manual Devotionezcoa.
  • Noelac eta bertze kanta espiritual berriak.
  • Eliçara erabiltceco liburua.

Oihenart autorearen ustez badira beste hiru: Familiako Gutunak, Eguneroscoa eta Hiztegia. Hala ere, azken hiru hauei dagokienez, esaten da Manual Devotionezcoaren barruan daudela.

Obra eta estiloa

Ziburuko Etxeberriren estiloa aztertu ahal izateko, idatzi zituen hiru obrak banan-banan aztertuko ditugu:

  • Manual Devotionezcoa: 1627. urtean argitaratu zuen Bordelen; 1669an bigarren edizioa kaleratu zuten. Bi zati ditu: lehenengo zatiak 3.814 bertso ditu, eta kristau zintzoak jakin behar dituen gauzak azaltzen ditu. Bigarren zatiak 4.000 bertso ditu, eta honakoa du gaitzat: kristau-bizitzaren edozein unerako otoitzak. Ia liburu guztia bertsoz eginda dago; hala ere, zenbait zati hitz lauz idatzi zituen, hainbat otoitzekin eta erregurekin.
  • Noelac eta bertze kanta espiritual berriak: 1631n argitaratu zuen Bordelen. Beste zenbait edizio ere ezagutu dira. Liburu honetan hainbat gai jorratzen dira: Gabon kantak, Jesusen bizitza eta pasioa eta santuei buruzko kapituluak.
  • Eliçara erabiltceco liburua: 1636an argitaratua, eta 1665ean eta 1666an berrargitaratua. Oihenarten arabera liburu honetan Etxeberriren bertsogintzako akatsak ikusten dira: ez ditu neurriak errespetatzen eta hitz maskulinoak eta femeninoak nahasten ditu.

Hainbat adituk bere bertsogintza akatsez josita zegoela aipatu arren, Ziburuko Etxeberri maisu zen idazten. Erabiltzen zituen teknikak oso aberatsak ziren, nahiz eta askotan arauak ez errespetatu. Bere errima izugarri aberatsa zen. Estiloari dagokionez, berezko ezaugarri asko ditu. Hona hemen sailkapen txiki bat:

  • Ergatibo plurala (nork kasua) -ek edo -ak jartzen du, egin nahi duen errimaren arabera.
  • Ene eta neure bereizten ditu (neure forma erreflexibo gisa jartzen du).
  • Eta juntagailuak bi izen elkartzean, bigarren izena bakarrik mugatzen du, singularrean edo pluralean.
  • Konparazioetan ecen darabil, gure bainoren ordez.
  • Konpletibo eta erlatibozko bukaerak, -ela eta -ena, nahasten ditu.
  • Izan eta izatu formak erabiltzen ditu.
  • Subjuntiboaren formari hasierako de- kentzen dio: (de)ezazun.
  • Hitanoa asko erabiltzen du.

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana