Lan mekanikoa eta energia

Eguneroko bizitzan lan mekaniko kontzeptua oso intuitiboa da. Pertsona batek objektu pisutsu bat kaletik eraikin batera igotzen duenean, lan bat egiten du. Hizkera arruntean, lan bat gauzatzea energia-kontsumoarekin lotzen da. Horrela, lan eta energia kontzeptuak teoria fisikoetan ez ezik, hizkera herritarrean ere identifikatu egiten dira.

Indarra eta lan mekanikoa

Lan mekaniko kontzeptua indar kontzeptuari estuki lotua agertzen da. Era honetan, lana egon dadin lan mekaniko bat aplikatu behar da nolabaiteko ibilbide batean zehar.

Termino fisikoetan, lana (W) aplikatutako indarraren eta egindako distantziaren arteko biderkadura eskalarra legez definitzen da.

 

eta a indarraren norabideak eta desplazamenduak osatzen duten angelua da.

Hortaz, lana magnitude eskalarra da eta bere baliorik handiena hartzen du indarra mugimenduaren norabide eta noranzkoan aplikatzen denean.

Aurreko definiziotik mugimenduaren norabidearekiko perpendikularki aplikatutako indarrek lan nulua sortzen dutela ondorioztatzen da.

 

Gorputz bat mugitzeko lana objektuaren gainean aplikatutako indarraren eta egindako distantziaren araberakoa da. Irudian, lan bera lortzen da plataforman zehar gorputza zeiharki bultzatuz edo polea baten laguntzaz.

Indar aldakor baten lana

Askotan, lan batek sortzen duen indarra aldakorra da aplikazio-denboran zehar, bai bere modulua, bai bere norabidea edo bai bere noranzkoa aldatzen direlako. Lan honen balioa kalkulatzeko ibilbide guztira hedatutako integrala erabiltzen da.

 

Lanaren balioa, indarraren balioa ordenatu-ardatzean eta distantzia abzisa-ardatzean duen adierazpen grafiko baten bidez ere lor daiteke.

 

(a) Indar aldakor baten lana, kurba eta abzisa-ardatzaren arteko azalera legez mugatua. (b) Ibilbide osorako konstantea den indar baten lana.

Energia kontzeptua

Lana gauzatzea energia-kontsumo legez ere ikus daiteke. Hala ere, energia nozioa lanarena baino zabalagoa da. Nahiz eta, orokorrean, energia gorputz batek lana gauzatzeko duen gaitasun legez definitu, beroa ere hartzen du bere baitan, edo sistema material batetik beste batera energia aldatzea, bere adierazpenik arruntenetariko legez.

Hortaz, lana eta beroa energiaren bi adierazpen posible dira.

Luzatutako malguki batek eta gainazal baten gainean sostengatutako gorputz batek lana burutu dezakete, konprimitzean edo lurrera jaustean. Hauek biak lan bihur daitekeen energia duten sistemen adibide dira.

Energia eta lanaren arteko lotura

Lana energiaren adierazpen bat da. Baina, bere definizioaren arabera, lana indarraren eta desplazamenduaren antolamendua aintzat hartuz positiboa, negatiboa edo nulua izan daitekeen magnitude eskalarra da:

  • Lana positiboa denean, indar eragileak energia ekarri duela esaten da. Horrela gertatzen da malguki bat konprimitzen denean edo pisu bat altxatzen denean.
  • Lana negatiboa baldin bada, indarrak energia xurgatu du (adibidez, malguki bat askatzean edo objektu bat jausten uztean).
  • Lana nulua baldin bada, ez dago aldaketarik sistemaren balantze energetikoan.

Lan nuluaren adibidea, gorputza pisuarekiko perpendikularra den gainazal horizontal batetik irristatzen delarik (adibidean, indar honek ez du energiarik xurgatzen, ezta ekartzen ere).

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana