Historiaurreko artea

Historiaurreko arteak bere baitara biltzen du lehendabiziko testu idatziak agertu baino lehen egindako balio artistikoko giza adierazpen multzoa. Beren erakusgarri oparo eta garrantzitsuenek Europako kontinentea dute ardatz, non milaka urteetan zehar bilakaera artistikoa jarrai baitaiteke.

Historiaurreko artearen kronologia

  • Paleolitoa: adierazpenik zaharrenak aro honetakoak dira. Bertan, azken glaziazioaren ondoren Homo Sapiens agertu zen duela 11000 urte. Batez ere, kutun eta errito objektuak ziren, adierazkortasunez beteak, eta milaka urteetan zehar eta elkarrekin oso leku urrunetan beren estetikan uniformetasun handiari eutsi ziotenak.
  • Iraultza neolitikoa: K. a.ko 7000 eta 6000 urteen artean sortu zen, eta berarekin batera sedentarizazioa, gizarte mailakatzea eta sinesmen lehenengo sistemen ordenazioa. Artearen arloan, horrek giza irudiztapenak agertzeko aukera eman zuen, bai pintura, bai eskultura aldetik, baita zeramikaren lehenengo formak ere.
  • Metal Aroa: 4500 K. a.ko urtearen inguruan, galdaketa teknikak aurkitu ziren. Hori zela eta, Metal Aroaren hasieratzat jotzen da. Garai horretan apaindutako objektu berriak agertzearekin batera, ezpatak, kaskoak, besokoak, alegia, Eguzkiarekin zerikusia zuen espiritualtasun berria sortu zen. Beronek monumentu megalitikoak agerrarazi zituen. Aro hau Kobre Aroan (K. a.ko 4000-2000), Brontze Aroan (K. a.ko 2000-1000) eta Burdin Aroan (K. a.ko 1000-III. mendea) banatzen da.

Paleolitoko eta Mesolitoko Artea

Paleolitoko arteak haitzuloetako hormetako animaliak irudikatzea goreneko adierazpentzat du. Garrantzitsuenen artean ondoko hauek dira: Rouffignacekoa, Lascauxekoa edo Niauxekoa , Frantziako hegoaldean, eta Altamirakoa, Tito Bustillo edo El Pindal, Espainiako Kantauriko itsasaldean.

Horma- animalismo edo labar artearekin batera, Paleolitoko beste formarik esanguratsuena aurpegirik gabeko emakume irudien estatua txikiak izan ziren, "venus" delakoak, emankortasunaren erritoarekin zerikusia dutenak. Beraien artean, aipatzekoak dira Willendorfena, Lausselena eta Lespuguerena.

Willendorf-eko Venusa (Gizakiaren Museoa, Paris).

Hartz baten Paleolitoko irudikapena, Combe d'Arc. Vallon-Pont d?Arc harpea (Ardèche, Frantzia).

Mesolito edo Epipaleolitoan, giza irudia eskematizatu eta horma pinturako protagonista bihurtu zen. Hezurra gisako materialen gaineko apaintzeko formak ere agertu ziren. Hezurrez, orratzak, puntzoiak edo aginte makilak egiten ziren.

Arte neolitikoa

Neolitoko labar irudiek eskematismo nabarmena gordetzen dute Paleolitoekiko, naturalistagoak direnak.

Aro horretan erlijio animistaren oinarriak sendotu ziren. Beronek naturaren fenomenoak espiritu edo jainkoen borondatearekin identifikatzen du. Artearen ikuspegitik, horrek kutun, idolo, sinbolo sakratu eta lehenengo hilobi monumentuen gaineko hainbat forma agertzeko aukera emango du.

Neolitoko ekarpenik interes handienetariko bat zeramika da, uztaiak elkarren gainean ezarriz edo tornu batez, moldeen bitartez egindako piezak dituena. Ontzien dekorazioa diseinu abstraktua edo oso eskematikoa izan ohi zen.

Ezti bilketari buruzko eszena, Armiarmaren Haitzuloan aurkitua (Historiaurreko Museoa, Valentzia)

Metal Aroko monumentu megalitikoak

Eguzki eta naturarekiko kultuak eta hileta erritoek eraikin megalitiko ugari agertzeko bide eman zuten Metal Aroan.

  • Iruinarria, zutik sartuta dagoen harri luzea.
  • Trikuharria, harlauza horizontal bati eusten dioten harri bertikalez osatua.
  • Harrespila, iruinarriz eta trikuharriz osaturiko zirkulua.
  • Lerrokatzeak, hilobi baten ondoan kokatutako iruinarrien ilara luzeak.
  • Taulak eta talaioteak (altuera handikoak ez diren dorreak), euskarri bertikal bakar bat daukaten harlauza horizontalak, eta nabetak, alderantzizko nabearen eiteko kupulak. Hauek guztiok Balear Uharteetako berez-berezkoak dira.

Stonehengeko zirkulu megalitikoa, Salisburytik hurbil, Bretainia Handia (1800-1400 K. a.).

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana