Informazio gehiago
Arte etruskoa
Etruskoak, K.a. lehenengo milurtekoaren hasieran ezarri ziren Etrurian, Arno eta Tiberen arteko lurraldean, penintsula Baltikoan. Hipotesi ezberdinen arabera, Asia Txikiko Lidiatik datozenak bezala hartzen dira, ala herri protoitaliko autoktonoaren eboluzio azkarraren emaitza bezala. Arte etruskoa, erromatar artearekiko eragin handieneko aurrekaritzat hartzen dira, tenpluen egitura, ordezkarien errealismoa edo arbasoekiko kultua eta omenaldiari dagokienez.
Arkitektura
Tenplu etruskoa oinarrizko egitura sinplea zen eta azken batean, eskulturaren dekorazioa kargatuaren euskarri gisa jarduten zuen, zeinen estilo oso kargatuak greziar klasizismoaren harmoniarekin kontrastea egiten baitzuen. Hilobi eta hileta tumuluek garrantzi berezia lortu zuten, zeinek familia eta kasta handiustearen goraipatze funtzioa betetzen baitzuten, Etrurian oso sustraitutakoa.
Horrela, hiletako arkitektura, hildakoa eta bere familiaren oroitzapenean oinarritzen zen, eta ez hilobiaz haraindiko bizitzaren ospakizunean, zein etruskoentzako, heriotzaren ondoren, min eta atsekabezko egoera baitzen.
Hilobiek etxebizitzen egitura erreproduzitzen zuten, non domus latina delakoaren berezko banaketa ikusten baitzen, atrioa edo erdiko gunea, tablinuma edo gela nagusia eta hauen inguruan zeuden gelak ezberdinduz.
Sarkofago etruskoa (Villa Giuliako Museoa, Erroma)
Eskultura
Eskultura, ziur aski etruskoek gehien landutako espresio artistikoa izan zen. Hein handienean, piezak terrakotazkoak ziren, nahiz eta aldizka brontzea erabili izan, eta tenpluak nahiz hilobiak dekoratzen zituzten.
Aipagarriak dira kanopeak, edo gizaki buruaren formazko azalera duten hileta kutxak, eta bikote etzanak zituzten sarkofagoak.
Arte etruskoaren autore ezagun bakarren artean Vulcaren irudia nabarmentzen da; Veyesen dagoen Portonaccioko tenpluko terrakotazko lau irudi handien egilea, eta Erromako Kapitolioan, garai etruskoan eginiko Jupiterren estatuarena ere bai.
Cerveteriko sarkofagoa, senar-emazte bikotearen irudikapenarekin, g.g.b. K.a. 510-500 (Louvre Museoa, Paris).
Pintura murala
Etxebizitza, tenplu eta hilobietako pintura muralak dekorazio asmoa (zeinek noble etruskoek dotoretasunarengatik zuten gustuari erantzuten baitzion), hala nola errito asmoa (zeinek arbasoak goraipatzea baitzuen helburu) zituen.
Festako irudiak irudikatzea aparta gertatzen da, adibidez dantzak edo zirkoko eszenak, zein familiakoek hildakoei omenaldia egiten zieten hileta bazkariekin bat baitatoz. Festako irudi hauek, muraletan augure misteriotsu, infernuko izpiritu edo eszena erotikoekin ere aldatu izaten dira, ziur aski lurreko emankortasuneko nekazal erritualekin erlazionaturikoak.
K.a. V. mendean, Italiako Ruvoko hilobi bati dagokion mural etruskoaren xehetasuna (Museo Arkeologiko Nazionala, Milan).
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.