Informazio gehiago
Arte islamiarra (II)
Arte islamiarra Espainian
711. urtean Tarik Iberiar penintsularrera heldu zenetik, 1492an Granada erresuma erori arte, Espainia musulmaneko zenbait lurraldetan goraldi politikoko eta ospe artistikoko aldia egon ziren.
Emirrerri askean eta Kordobako kalifatuan sortutako arte-produkzioaren dirdiraren ondoren, arkitekto, kaligrafo eta dekoratzaile ugari agertu ziren Toledo, Zaragoza eta Malaga taifas erresumetan eta Sevillan (erresuma almohadearen hiriburu). Hori guztia gorenera heldu zen XIV. eta XV. mendeetan, Granada erresuma nazarin eta horren adierazpen artistikorik handienean, Alhambra.
Kordobako mezkita
Arte islamiarraren lehenengo goreneko unea 755. urtean hasi zen, Abd-al-Rahman I (731 inguru-788), azken omeia, abasiek jarraikia, heldu zenean. Boterea bateratua eta Kordoba hiriburu izendatua ( 780 eta 785 urteen artean), eliz bisigodo baten aurrien gainean meskita handi bat eraikitzen hasi zen, ostiraleko otoitzak egin ahal izateko.
Jatorrizko oinplanoa karratua (75 m alde) zen, bi zati berdinetan banatua: patioa eta otoitzari zegokiona. Alkibiarko hormak ez zuen Mekaren norabidea seinalatzen, baizik eta hegoaldea -agian akatsa izan zena-, eta horren perpendikularrak ziren nabeek bi isurkiko estalkiak zituzten, berritasun handia izan zena garai hartan.
Abd-al-Rahman lehenaren ondorengoek zenbait handitze egin zituzten; ospetsuenak hauek dira: Abd-al-Rahman IIarena (792-852), beste zortzi gune eraiki zituena; Abd-al-Rahman IIIarena (889-961), eskailera bikoitzeko minaretea (gaur egun, dorre kristauak enparedatua) eraikitzeko agindu zuena; eta horren semearena, Abd al-Hakkam IIarena (976an hila), oso apainduak ziren mihraba eta maqsura eraikitzeko eta meskita arkudurako hamabi ilaretan handitzeko agindu zituena.
Meskita ez zen eraitsia Fernando III Santuak (1201-1252) Kordoba birkonkistatu zuenean, tenplu kristau bihurtu baitzen. Horretarako, Santa Maria katedral gotikoa eraiki zen meskitaren erdian, XVI. mendean amaitu zena.
Kordobako meskitaren barrukoa.
Taifaseko eta almohadeko artea
1301. urtetik aurrera, fitna izeneko errebolta orokortuarekin amaitu egin zen kalifen garaia, eta taifaseko erresumak sortu ziren. Horien agerpenak errekonkista kristauaren aitzinapena erraztu zuen, hiru herri islamiar boteretsu (almorabideak, almohadeak eta benimerineak) heldu arte.
Arteari zegokionez, taifa aldiko sorkuntza garrantzitsuak egin ziren Toledo, Malaga eta Zaragoza bezalako hirietan, eta euren hiriburuan, Sevillan, almohadeek utzitako lanak ere.
- Toledon: Argiaren Kristo meskita, kalifen aldikoa, eta Tornerietako meskita, taifa aldikoa.
- Malafan: Alcazaba.
- Zaragozan: Aljaferia gaztelua.
Almohade aldiko obren artean, aipatzekoak dira Sevillako meskita (horren minareteak oraindik zutik dirau), Giralda eta Alcazar, errege-erregina kristauen jauregia izan zena.
Sevillako Giralda (1184-1195), desagertutako meskitaren minaretea.
Granadako Alhambra
Alhambraren eraikuntza batzuk IX. mendekoak diren arren, XI. mendetik aurrera hartzen hasi zen gaur egungo itxura. Gotorlekua izatetik bizilekua izatera pasatu zen errege nazarien garaian (XIII. eta XIV. mendeetan).
Bi jauregik osatzen zuten: Comares eta Leoien jauregiak. Lehenengoak, Arrayanes ere izenekoak, oso apaindutako errege- eta administrazio-bulegoak zituen. Bertan kokatzen ziren Tronu aretoa, mexuarra (justizia ematen zen lekua), Enbaxadoreen aretoa eta Arrayaneseko patioa (azken horren inguruan, harena eta erregearen logela pribatuak).
Lehoien jauregia aisiarako lekua zen, gortearen formaltasunetik aske, Erromako jaurerriaren modukoa. Bertan zegoen Lehoien patioa, erdiko iturriarekin eta ur-korronteak lau koadrantetan banatuta (zeru islamiarraren errepresentazio sinbolikoaren erara). Patiotik igaro eta gero, zenbait aretotara sartzen zen: Mokarabiarrena, Erregeena,Bi ahizpena eta Abenzerrajeena, oso apainduak eta oturuntzak eta beialdi musikalak ospatzeko erabiliak zirenak. Areto horietatik at sortu ziren beste batzuk, hala nola begiratokia eta Partaleko lorategiak, Carlos Varen jauregia (estilo errenazentistakoa eta enperadoreak XVI. mendean eraikia) eta Generalifearen jauregi-begiratokia, errege nazarien (XIII. mendea) udako bizilekua. Azken hori Alhambratik banaturik zegoen, eta ur-jauziko terrazak zituzten lorategiak zituen, arabiarren erara.
Granadako Alhambraren kanpoaldea.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.