Informazio gehiago
Bizantziar artea
Teodosio Handia (345-395) hil ondoren, Erroma kristauaren boterea Mendebaldeko inperioan eta Ekialdeko inperioan banatu egin zen. Ekialdeko inperioan ezarrita, kristautasunak forma paleokristauetatik eratorritako forma artistikoak (hala ere, berezko espiritualtasunarekin eta adierazkortasunarekin) sortu zituen. Europako Ekialdearen ebanjelizazioa Konstantinoplan (bizantziar artearen iturria) hasi zen, Grezia, Bulgaria, Mazedonia eta Errusian berezko forma artistikoak sorrarazi zituena. Halaber, kultura bizantziarrak beste adar batzuk sortu zituen Italian, hala nola Veneziako San Marcos basilika edo Ravenako eliza bizantziarrak.
Arkitektura
Bizantziar estiloko eraikuntzak Balkanetara eta Italiara zabaldu ziren Konstantinoplatik, Justinianok inperioa zabaldu zuenean.
Gehien batean, eliz bizantziarrek ez zuten mendebaldeko basiliken solairua, baizik eta gangek eta kupulek estalitako zentralizatutako solairua. Konstantinoplako Santa Sofia elizak, Justinianoren garaiko obra nagusiak, egitura hori zeukan; erdi kupula biren gainean kokatutako petxinen gaineko kupula handi batek osatuta.
Ravenan, bizantziar inperioko hiribururik mendebaldekoenean, arkitektura eklesiastikoaren lagin batzuk zeuden, San Vital, San Apolinar Berria eta San Apolinar in Classe bezala
Italiako arte bizantziarraren beste gailur bat Veneziako San Marcos basilika izan zen. XI. mendean eraikia, apaindu egin zen 1204an Konstantinopla hartu zuten gurutzatuek lapurtutako artelanekin (horien artean, fatxadaren brontzezko zaldiak).
XI. mendetik, bigarren eta hirugarren urrezko aroetan, aldaera arkitektoniko bereziak garatu ziren. Balkanetan eta Bulgarian monasterio asko (Athos mendiko Lavra Handia bezala) eraiki ziren, baita gurutze grekoko eta dimentsio txikiko elizak ere (Greziako Hosios Lukas eta Dafni bezala).
Sikulo-normandarra izeneko estilo berezia garatu zen Sicilian, zeinen barruko apaindura guztiz bizantziarra zen. Estilo horri jarraitzen zioten batzuk hauek dira: Palermoko Palatinar Kapera eta Monrealeko katedrala.
Santa Sofia eliza (532-537), Istanbul.
Mosaikoa eta pintura
Bizantziar arte plastikoen bi lagin nagusiak elizetako horma-irudiak (askotan mosaikoek osatuak) eta ikonoen pintura (bereziki garatua Errusian) dira.
Mosaiko bizantziarrak (erromatarretatik eratorritako paleokristauetan oinarriturik) kontraste handiko kolore anitzekoak ziren. Elizen barruko osoa estaltzen zuten askotan, berri oneko eszenak ageriz ia beti.
Bigarren urrezko arotik (IX. mendean), mosaikoen urrezko atzealdeak oso arruntak izan ziren. Bereizgarria zen ere Kristo Pantokrator (Salbatzailea) irudia: jezarrita, onespena emanez eta Legearen taulak ezkerreko eskuan.
Bizantziar artearen laginik garrantzitsuenetariko batzuk honako elizetan zeuden: Ravenako aipatutako elizetan, Veneziako San Marcos elizan, Greziako Hosios Lukas eta Nea Moni elizetan eta, hirugarren urrezko aroko estilo narratibo eta estilizatuago batean, San Demetrio eta Santa Sofia elizetan eta Peribleptos eta Pantanassa monasterioetan, Greziako Mistra hirian.
Teodoraren mosaikoa, Ravenako San Vitaleko absidean (VI. mendea).
Errusiako bizantziar artea
Bizantziar artea 989. urtean sartu zen Errusian, Kieveko Vladimiro I (956-1015) printzea Konstantinoplako Basilio II (958-1025) enperadorearen arrebarekin ezkontzeko kristautu zenean. Horrela, Errusia, Greziarekin batera, bederatzi mende baino gehiagotan, kristautasun ortodoxoaren adierazle nagusia izan zen.
Arkitektura bizantziarrak kupula erraboildunak (elementu gotikoekin eta erromanikoekin nahasitako egitura bizantziarrak) eta mosaikoen eta kolore anitzeko pinturen aniztasuna bezalako ezaugarri bereziak zituen.
Errusiako arkitektura bizantziarraren lagin nagusien artean, honako hauek ditugu: Kieveko Santa Sofia eta Novgorod elizak, Moskuko Zeruratze eta San Miguel katedralak eta Basilio Dohatsua eliza (Moskuko Plaza Gorriko eraikuntza nagusia).
Oso garrantzitsuak izan ziren ikonoak Errusiako pinturan. Taulen gainean egindako irudi sakratuak ziren, Grezian eta Balkanetan lehenengo urrezko aroan garatuak (Errusian, aitzitik, XVI. mendera arte iraun zutenak).
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.