Informazio gehiago
Arte zistertarra
XI. mende amaieran Roberto De Molesmes (g.g.b. 1029 - 1111), Molesmes herriko monasterioko abadea, ordena beneditarraren jatorrizko izaera, soila eta luxurik gabea, berreskuratzen saiatu zen. Horretarako, beste hogeitahiru fraiderekin batera Citeauxera, Dijon ingurura (Frantzian), joan zen. Guztien artean, han abadia bat sortu zuten. Erreforma hori monasterio klunitarretan gertatu zen aberastasunen pilatzearen eta boterearen aurkako erreakzio bezala sortu zen. Sekulako eragina izan zuen artearen munduan erreforma horrek, batik bat monasterioen arkitekturan.
Erreforma zistertarra
Roberto de Molesmesek, monakotzari sakontasun espirituala itzultzeko zuen grinak eraginda, munduarekin hartu-emana izateari utzi zion eta zorroztasuna helburu zuten oso arau zehatzak ezarri zituen. Fraideek arau haiek bete behar zituzten derrigor eta erabateko txirotasunean oinarrituta zeuden. Eskulanak eginarazi zizkien fraideei; batik bat nekazaritza lanak.
Cîteauxeko abadia 1098an sortu bazuten ere, ordena zistertarrak 1113 eta 1115 artean izan zuen bere lehen zabalkuntza. Beste lau monasterio fundatu zituzten garai hartan Frantzian: Claraval, La Ferté, Pontigny eta Morimond.
Roberto de Molesmes izan zen erlijio-erreformaren sustatzaile nagusia, horrenbestez. Bestalde, Bernardo de Claraval (1090-1153) izan zen estetikaren erreforma bultzatu zuena eta batik bat arte zistertarraren gorakada berari zor diogu. Ordenaren buru izan zen hogei urtez eta bere agindupean hirurogeita hamabi monasterio sortu ziren, guztiak bizitzeko nahiko desegokiak ziren lekuetan: batere emankorrak ez ziren haranetan, baina betiere inguru zoragarriak zituzten eremuetan. Cîteauxeko jatorrizko egoitzaren menpe zeuden monasterio horiek, eta hartu-emana eta lotura zuten berarekin uneoro.
San Bernardok monasterio barnean bizitza xumea ezarri zuen. Soiltasuna zen nagusi monasterioko arlo guztietan: abitu zuriak, margotutako egurrezko gurutzeak, landu gabeko kalizak, burdinezko argimutilak eta liturgiaren xumetasuna.
Arkitektura
Arkitekturak ere monasterioko bizitza zorrotz horren arauak agertzen zituen. San Bernardok eliza otoiztegi soila bihurtu zuen; kriptarik, tribunarik edo dorrerik gabea. Fatxadak ere bertan behera utzi zituzten. Hormak harrizkoak ziren, edo zuriz luzituak, pinturarik eta beiraterik gabeak. Hori guztia, noski, eliza klunitarren oso bestelakoa zen, oso ugariak baitziren eliza horietan apaingarriak. San Bernardok sekulako arreta jarri zuen eskulturetan premiazkoak ez ziren erliebeetan. Elizetan baimenduta zeuden irudi bakarrak Ama Birjinarenak ziren, margotutako gurutze apalez gain. Hala eta guztiz ere, luxua eta apaingarri gehiegi erabiltzea gaitzesten zuen arren, ez zuen sekula artearenganako zuen interesa bertan behera utzi, baina betiere funtsezko hiru printzipioetan oinarrituta: argitasuna, garbitasuna eta iraupena. Estilo honetako eraikinen artean, ondorengo ezaugarri hauek nabarmendu behar dira: kalitate oneko harriz egin zituzten, proportzioetan harmonia nabari zitekeen, geletan gangak eraiki zituzten, eta geroago, gurutzeria gotikoa.
Santes Creuseko monasterioko klaustroa, Tarragona (g.g.b. 1150).
Monasterio zistertarra
Monasterio barneko bizitzaren gune nagusia garai hartan ere klaustroa zen, baina bi aldaketekin: jantokia eta kristautuentzat egokitutako eremua. Jantokiari dagokionez, bi mailatakoa eta oso argitsua izan ohi zen eta zutabeak zituen; klaustroaren zeharkako albo batean eraiki ohi zuten eta horrek, kasu batzuetan, kanpoaldeko simetria arkitektonikoa apurtzen zuen. Kristautuentzako eremua klaustroaren barnean eraiki zuten, monasterio klunitarretan ez bezala (hauetan klaustrotik aldenduta egoten baitzen). Jantokiak perpendikularki jarrita egoten zirenez, horrek eraikinaren kanpoaldeko simetria apurtzen zuen maiz, neurri ezberdinetan ateratzen ziren bolumenak ezarriz; horrek guztiak, ordea, ez zien enbarazurik egiten fraide zuriei, beraientzat harmonia klaustrotik bertatik baloratu behar baitzen.
Eliza zabala eta arkitektura soilekoa baina sendoa zen eta bere ondoan gelak zeuden goiko solairuan, klaustroaren inguruan. Elizaren inguruan ostatua, erizaindegia eta komunitatearen bizimodurako beharrezkoak ziren eraikin guztiak egon ohi ziren.
Pobleteko monasterioaren klaustroa, Tarragona (g.g.b. 1150).
Zistertar ordena Espainian
Monje zuriak edo zistertarrak Espainian zabaltzea San Bernardoren jarduerekin oso lotua egon zen, eta sekulako eragina izan zuen herrialdean Zistertar ordenak. Alfonso VII.ak ordena Espainian ezartzen lagundu zuen eta herrialdean 56 etxe izatera iritsi zen. Dirudienez, lehenengo monasterioa 1140an eraiki zuten Fiteron (Nafarroa), baina zistertar ordenaren ezaugarri nagusiak betetzen dituzten eraikuntzak honako hauek dira: Poblet (Tarragona), Santa Maria de la Huerta (Soria) eta Santes Creus (Tarragona). Horrez gain, aipatu beharrekoak dira ondorengo lekuetako monasterioak: Moreruela (Zamora), Veruela (Zaragoza), La Espina (Valladolid), Oya (Pontevedra) eta Las Huelgas (Burgos). Oso ugariak dira abadia zistertarrak Galizian, seguruenik klunitarren adierazpena eta eragina txikiagoa izan zelako lurralde hartan.
Oserako (Ourense) monasterioan dagoen elizako burualdea. XII. mendeko eraikuntza zistertarra.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.