Informazio gehiago
Sistema eragileak
Sistema eragilea ezinbesteko osagaia dute ordenagailuek
Ordenagailu batek duen programarik funtsezkoena da sistema eragilea. Guztiz espezializatuak diren ordenagailu txikitxoek izan ezik, esate baterako etxe-tresna elektrikoak kontrolatzen dituztenek salbu, ordenagailu guztiek izan behar dute sistema eragilea. Beste programa batzuek funtzionatuko badute beharrezkoa dute sistema eragilea. Sistema eragileak oinarrizko atazak burutzen ditu, hala nola teklatutik sartzen den informazioa jasotzea, pantailara informazioa igortzea, fitxategiak eta direktorioak diskoan non dauden kontrolatzea edo ordenagailuari konektaturiko kanpoko gailuak (inprimagailuak, eskanerrak, diskoak, etab.) kontrolatzea. Sistema handietan eginkizunak konplexuagoak ere izaten dira: aldi berean funtzionatzen ari diren programen eta erabiltzaileen lana kontrolatzea elkarri enbarazu egin gabe, erabiltzaileen baimenak kontrolatzea, etab.
Baliabideak zuhurki banatzen ditu eta ordenagailu bakoitzari berezia izaten uzten dio
Bi eginkizun nagusi ditu funtsean sistema eragile batek:
- hardwarea eta softwarea osatzen duten osagaien kudeaketa eta
- mota bereko ordenagailuetan, nahiz eta hainbat xehetasun desberdin izan, aplikazioek funtzionatuko dutela bermatzea.
Lehenbiziko alderdiari dagokionez, esan daiteke sistema eragileak epaile zuhur baten antzera jokatzen duela: ordenagailuaren baliabideen eskean aldi berean hainbat eginkizun etorrita ere, hauen banaketa egokia egiten du. Prozesadorea, diskoa, memoria, sarrera-irteerako gailuak, etab. lehian egon daitezkeen eginkizunen artean ahalik eta funtzionamendurik egokiena lortzeko moduan banatzen ditu uneoro.
Bigarren alderdiari dagokionez, berriz, aplikazio bakoitza ordenagailu jakin bakoitzean funtzionarazteko berariazko egokitzapenik egin beharrik ez izatea da ekartzen duen abantaila. Berdin ordenagailu bera konfigurazioz aldatzen bada ere: memoria handitu, beste marka bateko inprimagailua konektatu edo diskoa aldatu arren, badakigu aplikazioek egoki funtzionatzen jarraituko dutela, sistema eragileari esker.
Hainbat motatako sistema eragileak daude
Nagusiki lau motatakoak bereiz daitezke:
- Denbora errealeko sistema eragileak: Makinak, laborategiko tresneria eta sistema industrialak kontrolatzen dituzten ordenagailuek erabiltzen dituztenak. Hauetan prozesua da garrantzizkoa, esan nahi baita gertakizun jakin bat une jakin batean gertatzea eta beste batean, aldiz, ez gertatzea. Erabiltzaileak ez du esku hartzeko aukera handirik izaten.
Prozesuak kontrolatzeko ordenagailuek denbora errealeko sistema eragileak izaten dituzte
- Erabiltzaile bakarrarentzako eta ataza bakarrerakoak: Une bakoitzean erabiltzaile bakarrak ataza bat kudeatzeko gai dira sistema eragile hauek. Gaur egun eskuko ordenagailu txikien sistema eragileak izaten dira honelakoak.
PDAk erabiltzaile bakarrarentzako eta ataza bakarrerako sistema eragilea izaten dute
- Erabiltzaile bakarrarentzako baina aldi berean hainbat ataza kudeatzen dituztenak: Honelakoak izaten dira mahai gaineko ordenagailu pertsonalek eta magaleko ordenagailu eramangarriek izaten dituztenak: Windows XP edo MacOS, esate baterako. Adibidez, gure ohiko ordenagailu pertsonaletan gutun bat testu-prozesadoreaz idazten ari garen denbora berean posta elektronikoko mezu bat igortzen jardun gaitezke.
Magaleko ordenagailu eramangarrien sistema eragileak hainbat ataza kudeatzen dituzte aldi berean, baina erabiltzaile bakarrarentzakoak dira.
- Hainbat erabiltzaile aldi berean onartzen dituztenak: Honelakoa da, adibidez, Unix sistema eragilea. Ostera, Windows 2000 ez da hainbat erabiltzaile onartzen dituen sistema eragile bat, nahiz eta sare batean dauden hainbat erabiltzaile onartu, hauek kudeatzeko lana programa bakar batek egiten duelako kasu honetan.
Sistema informatiko handietako ordenagailu nagusiek hainbat erabiltzaile aldi berean onartzen dituzten sistema eragileak izaten dituzte
Sistema eragilearen eginkizunak
Ordenagailua piztu orduko funtzionatzen duen programa ROMean gordeta egoten den agindu-multzo bat da, sistemaren hardwarea aztertzen duena, ongi funtzionatzen duela egiaztatzeko.
Ordenagailua pizten denean ROMean grabatutako aginduek deitzen diote sistema eragileari
Eginkizun hori burututakoan, diskoak lanean jartzen ditu. Hori egin ondoren, hotzean abiarazteko programa kargatuko du diskotik memoriara, hardwarearen atalak gobernatzen hasteko: memorian lekua erreserbatuko die sistema eragileari, erabiltzailearen informazioari eta aplikazioei, azpiatalen arteko komunikazioa eta hauen eta aplikazioen artekoa kudeatuko duten datuen egiturak zehaztuko ditu eta azkenik sistema eragileari utziko dio agintea. Honako sail hauetan bana daitezke sistema eragile batek egiten dituen lanak:
- Prozesadorea kudeatu
- Memoria kudeatu
- Gailuak kudeatu
- Datuen biltegiratzea kudeatu
- Aplikazioekiko harremana ahalbidetu
- Erabiltzailearekiko harremana ahalbidetu
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.