Informazio gehiago
XVIII mendeko antzerkia
XVIII. mendean Ilustrazio izeneko mugimendu kultural bat sortu zen Europa guztian. Argien mendea deitu zioten, hain zuzen ere, mende honi. Ilustrazioak eragin handia izan zuen Estatu espainiarrean, eta batez ere Frantzian. Azken honetan entziklopedia sortu zen Dideroten eskutik. Horretaz gain, aski ezagunak dira garai horretako Rousseau, Montesquieu eta Voltaire. Baina Ilustrazioa ez da mugimendu literarioa bakarrik, kulturala baizik. Literaturari dagokionez, Neoklasizismoa sortu zen.
Herri-antzerkia: Ilustrazioa
Giro horren erdian, Euskal Herrian Bergarako Mintegia eta Azkoitiko Zalduntxoak aipatu behar ditugu. Bertan Euskal Herriaren Adiskideen Elkartea sortu zen, ikaskuntza zabaltzea helburu zutela: lur-langintza, giza zientziak, fisika, kimika, hizkuntza modernoak eta klasikoak.
Garai hartan, literatur genero nagusia antzerkia zen, alegia, ikasteko eta denbora pasatzeko baliabide bat. Xabier Munibek, Peñafloridako Kondea eta Euskal Herriaren Adiskideen Elkartearen buruak, herri-antzerkia ere landu zuen. Bere antzerkiaren hiru unitateen erregela klasikoa ekintza, denbora eta tokia garaiko herri-antzerkiaren berrikuntza nagusia dela esan daiteke.
XVIII. mendeko antzerki-egileak
Pedro Ignacio de Barrutia
Oso gutxi dakigu Pedro Ignacio de Barrutia arabarrari buruz. 1682an Aramaion jaio zen eta 1759 Arrasaten hil zen. Batik bat, Accto para la Nochebuena antzerkiarengatik da ezaguna: obra hau R.M. Azkuek argitaratu zuen lehen aldiz Euskalzale izeneko aldizkarian 1897an (Gabonetako Ikuskizunak euskarazko izenburuaz). Hego Euskal Herrian egindako lehen antzerki-lana da, eta lotura asko ditu pastoralarekin: biak herri-antzerki dira, ekitaldi bakarra dute, eta ez dituzte espazio eta denbora unitateak errespetatzen. Baina, bestalde, badira aldeak bi antzerki-mota horien artean: arabarraren obran pertsonaia onen eta gaiztoen arteko banaketa ez da hain handia; bestetik, askoz ere laburragoa da (500 ahapaldi ditu, eta pastoralek 1.500 inguru).
Gabonetako Ikuskizunak bertsoz idatzia dago; euskara, berriz, erdarakadaz beterik dago, baina literatur balio handiko lana da. Garai neoklasikoan sortua izanik, orduko antzezpen orok bezala, helburu didaktikoa zuen; horretarako, obra honek Gabonetako misterioa azaltzen du, erlijioari jarraituz, baina ikusleak dibertitzeko asmoz ere eginda dago. Obra honetako euskara ulerterraza da, umoretsua, herri-esaerez josia eta neurri desberdineko bertsoz osatua (luzeak eta laburrak nahastuz).
Xabier Munibe, Peñafloridako kondea
Xabier Munibek Frantziako Tolosako josulagunekin ikasi zuen 18 urte bete zituen arte. Bere jaiotetxea, Azkoitiko Insausti jauregia, kultur gaiez mintzatzen ziren hainbat lagunen topaleku bihurtuko zen. Ilunabarrean, lagunarteko bilera horiek alaitzeko, musika eta antzerki emanaldiak antolatzen zituzten, Munibe bera bultzatzaile, egile, antzezle eta zuzendari zelarik; El borracho burlado izan zen horietako bat. Obra honetan euskara ere erabiltzen da, gutxiagotan ordea: ahoz esatekoa den testu guztia gaztelaniaz dago, baina kantatzekoak diren zatiak euskaraz. Antzerki komiko eta musikala da, argumentu eta egitura dramatiko sinplekoa, eta betiere "gozaraziz irakatsi" nahi duena, baina, aldi berean, baita euskara gustagarri bihurtu ere.
Muniberenak dira Gabon Sariak (1762), Azkoitiko parrokian kantatzeko sortutako gabon-kantak.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.