Informazio gehiago
Bizkaiera literarioaren hasiera
Larramendiren jarraitzaile hiru bizkaitar ditugu: Mogel, Añibarro eta frai Bartolome de Santa Teresa. Autore horiek, ordea, ez ziren lehenengo idazle bizkaitarrak izan, XVI. mendetik hasita, beste batzuekin egiten dugu topo: Betolaza, Garibay, Otxoa de Kapanaga, Mikoleta, Olaetxea, Bazterretxea eta Barrutia bezalakoak ditugulako. Hala ere, Mogelek, Añibarrok eta Frai Bartolomek ezarri zituzten Bizkaiko literaturaren oinarriak
Mogel
Juan Antonio Mogel Eibarren jaio zen 1745. urtean eta Markina-Xemeinen hil zen 1804.ean. Lehen liburua gipuzkeraz idatzi zuen arren, hortik aurrerakoak bizkaieraz egin zituen. Euskal-iberismoa hartu zuen abiapuntu gisa (euskararen jatorriari buruzko teorietako bat).
Mogel Añibarroren kontrakoa zen idazteko estiloan: Añibarrok ahalik eta jende gehienak ulertzeko moduan idatzi nahi zuen, eta Mogelek, berriz, bere herrikoa hartzea erabaki zuen, Markinakoa, nahiz eta euskaldun guztiek ez ulertu.
Peru Abarca, askoren ustez lehen euskal eleberria da, baina benetako lehen euskal eleberria Auñamendiko Lorea da, Txomin Agirrerena; izan ere, Peru Abarca, ez baita erabat nobela. 1880an BETI BAT aldizkariak kapituluka argitaratu zuen, eta liburu gisa 1881ean argitaratu zen. Mogelen obra honek hainbat eragin jaso ditu: eragin klasikoak, Bibliarenak, Ilustrazioarenak eta Larramendirenak berarenak.
Etnologoentzat interes handiko eleberria da, bertan baserri-giroa, garaia eta ohiturak islatzen baitira.
Añibarro
Idazle ospetsua izateaz gain, apaiza eta misiolaria ere izan zen. Mogelen erabat aurkakoa zen, eta ez bakarrik euskalkiei dagokienez. Pedro Antonio Añibarrok ahalik eta jende gehienak ulertzeko moduan idatzi nahi zuen, eta Mogelek, berriz, bere herrikoa hartzea erabaki zuen, Markinakoa, nahiz eta euskaldun guztiek ez ulertu. Batez ere bizkaieraz idatzi arren, beste euskalkiak ere ezagutzen zituen. Ez zuen Markinako euskara bakarrik landu, alegia, bizkaiera osotasunean landu nahi izan zuen. Estiloari dagokionez, oso aberatsa da: sinonimo asko darabiltza, eta, ondorioz, sarritan astun samarra gertatzen dira bere lanak. Bere lan asko argitaratu gabe geratu ziren.
Frai Bartolome de Santa Teresa
Markinan jaio zen 1768. urtean. Bederatzi urte filosofia, teologia eta zuzenbide kanonikoa ikasten egon ondoren, bere jaioterrian finkatu zen, non predikari gisa jardun eta bere literatur obra garatu zuen. Bere lanetan bertako bizkaieran idatzi zuen.
Frai Bartolomek jorratu zituen gaiak erlijioa eta morala izan ziren batez ere. Hizkuntzaz baino gehiago, gaiaz arduratzen zen.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.