Mintzagaia, iruzkina eta galdegaia
Komunikazio ekintzaren helburua informazioa trukatzea da. Honela, perpaus bat eratzen dugunean, informazio berria ematen ari gara. Horretarako gauza bi zehaztu beharko ditugu: zertaz ari garen eta gai horretaz daukagun informazioa zein den.
Horren arabera, perpaus guztietan bi atal nagusi bereiz ditzakegu: mintzagaia eta iruzkina.
Mintzagaia
Mintzagaia hizketaren edo solasaldiaren gaia da, argumentuaren ardatz nagusia. Perpausa ezin da modu isolatuan adierazi, alegia, solasaldi batean perpausa izateaz gain, testutik at dauden bestelako elementuak ere badira.
Bi solaskide hizketan ari direnean egoera oso bat sortzen da, hau da, jadanik biek ezagutzen dute esaldiak barneratzen duen informazioaren atal bat eta, horregatik, isilpean utzi ahal dute, adibidez: Non dago katua? (katua) Ohe azpian (dago). Baina informazio berria ezin da isilpean gorde.
Mintzagaia bi osagai ezberdinez osatuta dago:
- Mintzagai hanpatua: Garrantzitsuena da eta beti perpausaren hasieran doa.
- Gainerakoak: Mintzagai hanpatuaren atzean, perpausaren amaieran edo isilpean mantentzen direnak dira.
Amaiak bere gelan ohe bat dauka.
Amaiak ohe bat dauka bere gelan.
Amaiak ohe bat dauka.
Iruzkina
Iruzkina, perpausaren beste elementua da eta haren definizioa honakoa dugu: mintzagaiari buruz ematen den informazio berria.
Mintzagaia ez bezala, iruzkinak beti agertu behar du, bestela ez dago komunikazio eraginkorrik. Zenbait kasutan, perpaus osoa da iruzkina, esaten den guztia berria denean, adibidez: Zer gertatu da? Jonek istripu bat izan du. Horrelakoetan, ordena ez-markatua erabiltzen da (subjektua, objektua eta aditza). Hemen ere bi multzo daude:
- Iruzkin hanpatua edo galdegaia (garrantzitsuena da eta aditzaren aurrean kokatzen da): Inor joango da? Neu joango naiz Iñakirekin.
- Gainerako osagaiak (informazio berria izan arren, atzean doa): Nor joango da? Neu joango naiz Iñakirekin.
Iruzkina perpaus osoa denean ere, beste hainbeste gertatzen da: galdegaia aditzaren aurrean jartzen da eta iruzkinaren gainerako osagaiak atzean, adibidez: Zer gertatu da? Jonek istripu bat izan du errepidean.
Aditza galdegai
Euskaraz, perpausaren osagaiak, normalean, duten edo eman nahi zaien garrantziaren arabera ordenatzen dira, eta osagairik garrantzitsuena aditzaren aurrean jartzen da: galdegaia. Galdegaia galderari erantzuten dion elementua da, eta aditzari lotuta ahoskatzen da, adibidez: Zer erosi du Jonek? Jonek auto bat erosi du.
Batzuetan aditza da azpimarratu nahi dugun osagaia, hots, aditza bera da galdegaia. Beraz, galdegaia aditza dela adierazteko bi era desberdinetan egin daiteke, lehenengoa aditz perifrastikoekin eta bigarrena aditz trinkoekin egiten da.
Aditz perifrastikoak
Galdegaia aditza bera denean egin aditza bezalako beste elementu bat tartekatu behar dugu azpimarratzeko, adibidez: Irabazi egin dugu.
Beraz, egin da aditz nagusia, eta irabazi galdegaia. Egin aditzak aspektu-marka ere badarama, alegia: egiten da, egingo da... Aditz nagusia egin bera bada, errepikatu beharko da, esaterako: Egin egin behar da.
Aditz trinkoak
Bizkaieran oso arrunta den egitura bat aditza bera errepikatzea da, lehenbizi partizipio gisa eta, bigarrenik, era jokatuan. Adibidez: Eguna joan doa / Edaria ekarri dakart.
Egun nahiko zabaldua dagoen beste egitura, ba- partikula aditzaren aurrean jartzearena da galdegaia dela adierazteko: Jakin badakit ondo egin dudala.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.