Karga elektrikoa. Coulomb-en legea

Elektrizitatea fisikak deskribatutako oinarrizko elkarreraginetako bat da. Antzinatik ezagunak badira ere, fenomeno elektrikoak ez ziren XVII. mende bukaera arte era sistematikoan azaldu, XIX. mendeko erdialdean naturaren beste adierazpen arrunt batekin zuen harremana aurkitu zutelarik: magnetismoarekin, alegia.

Elektrizitatea naturan

Karga elektrikoa materiaren oinarrizko ezaugarrietako bat da. Hainbat urtetan zehar zientziak ez zuen bere adierazpenen ulermen sakonik bereganatzerik izan, hala ere K.a. 600.urte inguruan greziar filosofoek egindako esperimentuaren bidez, igurtzitako anbar barra batek lastozko eta bestelako material arineko zatitxoak erakartzen zituela ikusi zuten (igurztearen bidezko elektrizazioa).

Fenomeno elektrikoak (fenomeno magnetikoekiko harreman ikusezina dutenak) edonon eman daitezke, bai ekaitzetan nola eguzki-erradiazioan edo gizakiaren garunean. Gaur egun bere propietateak aktibitate anitzetan erabiltzen ditugu, elektrizitatea energia-garraio eta kontsumo baliabide oinarrizkoa bihurtu delarik.

Bere natura elektrikoaren arabera, gorputz fisikoak eroaleak (elektrizitatea erraz garraiatzen dutenak) eta isolatzaileak edo dielektrikoak izan daitezke (erresistentzia handiaz aurka egiten dutenak). Erdieroaleek bi mota hauen bitarteko eroankortasuna adierazten dute.

Karga elektrikoak

Elektrizitatearen funtsa karga elektrikoa da. Karga elektrikoa karga positiboetan eta negatiboetan banatzen da. Mota edo ikur bereko karga elektrikoek elkar aldaratzen dute eta ikur berekoak, berriz, elkar erakartzen dute.

Egia esan, gorputz edo objektu baten karga elektrikoa bere gutxieneko eratzaileen kargen batuketa da: molekula, atomo eta oinarrizko partikulena, alegia. Horregatik, karga elektrikoa kuantizatua dagoela esan ohi dugu. Gainera, kargak mugi edo trukatu egin daitezke, bere kopuru osoan eraginik izan gabe (karga-iraupenaren legea).

Gorputz materialek ohizko egoeran gutxieneko karga elektrikoak orekatuak dituzte, gorputz horiek elektrikoki neutroak direlarik. Objektu material bat elektrizatu dadin kanpoko ekintza batek eragin beharko du.

Gorputz batetik ikur bereko kargak atera eta aurkako ikurrak bertan utziz gero, gorputz hori elektrizatuko dugu. Horrela, gorputzak karga elektriko neto ez-baliogabea izango du.

Indar elektrikoa

Elektrizazioa eta eroankortasuna indar elektrikoek eragindako ekintzen emaitza dira. Hasieran geldirik badaude ere, elkarren ondoan dauden bi kargen artean indar elektrostatikoak emango dira, eta kargadun partikulak puntualak izateko behar bezain txikiak baldin badira, hurrengo baldintzei jarraitu beharko diete:

  • Bi kargen artean zehaztutako indarraren norabidea bi kargak lotzen dituen irudizko marra zuzen baten parekoa izango da.
  • Bi kargek aurkako ikurrak badituzte, haietako batean eragindako indarra bestearengana zuzenduta egongo da (erakarpen-indarra).
  • Bi kargak ikur berekoak badira, indarrak kargaren kontrako zentzurantz egingo du (aldarapen-indarra).

Indar elektrostatikoen irudia. (a) irudian bi kargak positiboak edo negatiboak dira; (b) irudian bata positiboa da, bestea berriz, negatiboa da.

Coulomb-en legea

Elektrostatikaren oinarrizko printzipioak (Coulomben legeak) kargen arteko erakarpen eta aldarapen-indar elektrikoen magnitudea zuzentzen du. Lege horren arabera, ikur bereko (edo ezberdineko) bi karga elektriko puntualen arteko erakarpen (edo aldarapen) indarra, kargen balioaren biderkadurarekiko zuzenki proportzionala da eta, era berean, kargen arteko distantziarekiko alderantziz proportzionala:

Proportzionaltasun-konstantea K hurrengo moduan adieraziko dugu:

e0 hutsaren permitibitate elektrikoa izeneko konstantea izanik, bere balioa 8,8542·10-12 C2/N·m2 da.

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana