José Marti (1853-1895) kubatarra bortxazko lanak egitera zigortu zuten hamasei urte besterik ez zituenean. Bere bizitzaren zati bat erbestean pasa zuen bere uhartearen independentziaren aldeko jarduera abertzaleagatik. Kazetari eta saiogile politiko gisa lan handia egin zuen, eta Kubara itzuli zen espainiarren aurkako borroka armatuan parte hartzeko. Gatazkan hil zen.