Esaera batzuen esangura
"Apaga y vámonos"
Gaur egun "apaga y vámonos" esapidea esaten da ezer egiteko aukerarik geratzen ez denean eta dena bukatutzat ematen denean. Esapide honen jatorria ulertzeko, duela mende batzuk Granadako Pitres herrian bi apaizek egin zuten apustuaren berri eman beharra dago. Bi apaiz horiek kapilautza militar baterako hautagaiak omen ziren eta pentsatu omen zuten postua jokatzea meza nork lasterrago eman apustua eginez. Eguna jarri omen zuten eta lehenbizikoak aldarera igo eta "Ite, misa est" (gaur egun Zoazte Jaunaren bakean esaten den bezala). Bigarrenak, alde handia atera ziola ikusirik, zalantzatxo baten ondoren, laguntzaileari esan omen zion "apaga y vámonos", alegia, "itzali hitzak kandelak eta goazemak" eta horrela irabazi omen zuen apustua.
"Se ha ido por los cerros de Ubeda"
Egindako galdera bati zuzenean erantzun ordez zerikusi handirik ez duten gauzez mintzo denaz espinieraz esaten da "se ha ido por los cerros de Ubeda". Hauxe da esapide horren jatorria: Alfonso VIII.a Ubedako hiria konkistatu nahian zebilen eta setiatu egin zuen. Hego aldea zaintzeko Alvar Fañez "Gaztea"ri agindu zion. Erregeak ez zuen lortu hiria konkistatzerik, hain zuzen hego alde hartatik laguntzak joan zitzaikielako setiaturik zeudenei, Alvar Fañez amodio kontutan ibili zelako bitartean. Alfonso VIII.ak honi galdetu zionean ea non zebilen "por esos cerros de Úbeda , Señor" (Ubedako muinoetan, Jauna) erantzun omen zion.
"Estar a la cuarta pregunta"
Gaur egun "estar a la cuarta pregunta" esapidea esaten da erabat txiro egon adierazteko. Antzina epaileek galdeketetan lau galdera egin ohi zizkioten epaitzen zutenari: ba al dugu osasunik?, ba al dugu talenturik?, ba al dugu amodiorik? eta laugarren galdera beldurgarria: ba al dugu dirurik? Itxuraz, eskarmenturik ez zutenek baiezkoa ematen zioten lehen hiru galderetan, baina ezezkoa laugarrenean. Txiroa zen norbaiti galderak egiten zizkiotenean lau galderei ezezko erantzuna ematen zien. Horregatik, denborarekin erabateko txirotasuna adierazteko esapide bihurtu zen.
"A buenas horas mangas verdes"
Bere sasoi egokiena pasata dagoenean zerbait egiten denean espainieraz "a buenas horas mangas verdes" esan ohi da. Aditu gehienek XVII. mendekotzat dute esapide hau, nahiz eta "mahuka berdeek" XV. mendearen bukaeran zuten jatorria. Erdi Aroan bazen epaitegi bat, Santa Hermandad zeritzona, landan, herri eta hirietatik kanpora buruturiko bidegabekeriak epaitzeko eta gaztigatzeko zeregina zuena. Isabel I.a erreginak 1476an arautu zuen erakunde hau eta epaitegiaren buru Villahermosako Dukea izendatu zuen, mendean bi mila soldadu zituela. Soldadu hauek janzki berezia zuten: gerrirainoko txalekoa, aldaketainoko barrenarekin, alkandora berdearen mahukak agerian uzten zituena. Herritarrek "mangas verdes" zeritzen soldadu hauei. Itxuraz, hasieran lan ona egiten zuten soldaduok, baina, denbora joan ahala, zabartu egin ziren. Horregatik herriak asmatu zuen esapide hau, berandu eta behar ez denaean egiten denaren adierazgarri.Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.