Informazio gehiago
Katalizatzaileak
Platinoaren bertuteak
Katalizatzaileak erreakzio kimikoen abiadura lastertzen duten substantziak dira eta efektu horri katalisia esaten zaio. XIX. mendearen erdialdera kimikariak, batez ere Alemanian, ohartu ziren erreakzio batzuk lasterrago burutzen zirela zenbait metal erantsiz gero. Eragin nabarmena zeukan metaletako bat platinoa zen, artean bitxigintzan baizik erabiltzen ez zen material garesti bat. Esate baterako hidrogenoa (H2) eta oxigenoa (O2) ontzi itxi batean sartzen badira ez dute ia esateko erreakzionatzen, baina ontzi horretan platino-zati bat jartzen bada, ikusten da platinoa (Pt) berotu eta are goritu egiten dela eta ur-tantak kondentsatzen hasten direla ontzian. Platinoa hozteko erarik baldin badugu, nahasteak ez dezan su hartu, hidrogenoa eta oxigenoa erreakzionatuz eta ura emanez joango dira. Gertatzen dena da platinoak erreakzioa burutzeko era aldatu egiten duela. Hidrogeno-molekulek platino-zatiaren gainazaleko platino-atomoekin erreakzionatzen dute. Erreakzio honek hidrogeno-molekula osatzen duten bi atomoen arteko lotura (H-H) hautsi egiten du eta bi Pt-H multzo osatzen ditu. Prozesu hau aktibatzeko behar den energia hutsaren hurrengoa da. Oxigenoak hidrogeno molekularrarekin nekez erreakzionatzen duen bezala, Pt-H talde hauekin ederki erreakzionatzen du ura emateko, kasu honetan ere aktibatzeko energia gutxi baliatuz. Hona hemen erreakzioaren mekanismoa irudikatuta:
Hidrogenoak metal askorekin erreakzionatzen du, bereziki platinoarekin, metalaren eta hidrogenoaren artean lotura kobalentea duten hidruroak sortuz. Hidruro hauek erraz erreakzionatzen dute oxigenoarekin, gainazalean zenbait konbinazio emanez eta azkenean ura sortuz.
Hidrogenoak parte hartzen duen erreakzio kimiko asko platinoaren bidez lastertu daitezke eta denetan lastertze hori Pt-H multzoak eratzean oinarritzen da.
Autoek eragiten duten kutsadura katalizatzaileei esker gutxitzen da
1970eko hamarkadan kezkagarria gertatzen hasi zen hiri handietan airearen kalitatea nola ari zen txartzen. Londres bezalako oso hiri handietan arazoa zaharragoa zen eta arazo larriak ari zen eragiten 1940ko hamarkadaren bukaeraz geroztik: milaka pertsona gaixo hil ziren arnasbideetako arazo larriengatik. Kalte horiek gutxitzeko asmoz airea eta urak garbitzeko legeak onartzen hasi ziren legebiltzarrak. Lege hauen ondorioetako bat autoen ihes-hodietan bihurgailu katalitikoak erabiltzen hastea izan zen. Tresna hauen xedeak bi ziren nagusiki:
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
-
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
-
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
-
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
-
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
-
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
-
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.
- Erreakzio kimikoak
- Azido eta baseen arteko erreakzioak. Kontzeptua eta teoriak
- Azido-base erreakzioak. pH. Neutralizazioa
- Azido-base erreakzioak. Azidoen eta baseen indarra
- Gatzen propietate azidoak eta basikoak
- Red-ox erreakzioak. Kontzeptu orokorrak
- Red-ox erreakzioak. Erreakzio doikuntza
- Red-ox erreakzioak: elektrokimika eta elektrolisia
- Katalizatzaileak