Aldagai estatistikoak
Mundu naturalean eta gizakien gizartetan, lege finkoen bitartez ezarri ezin daitezkeen portaerako fenomenoak existitzen dira, maiz kontrola ezinezko elkarreragina duten faktore anitzen konjuntziotik datozenak. Kasu horietan, fenomenoaren manifestazioen kopuru ugariei buruzko datuak jasotzen dituzten analisi estatistikoetara eta taula, grafiko nahiz adierazpeneko zenbakizko baloreen bitartez erlazionatu eta deskribatzen dituztenetara jotzen da.
Estatistika kontzeptuak
Eredu estatistikoen erabileran, hiru oinarrizko kontzeptu erabiltzen dira:
- Populazioa, azterketa estatistikorako interesgarritzat jotzen den halako berezitasuna egiaztatzen duten elementu guztien taldea bezala definiturikoa.
- Gizabanakoa, populazio bateko elementuetako bakoitza. Gizabanakoen kopuruak populazioaren tamaina definitzen du.
- Lagina edo azpi populazioa, kontsideratutako populazioaren edozein azpi talde adierazgarri bezala ulertuta.
Bere aldetik, populazioko gizabanakoek hainbat nolakotasun edo propietate dituzte, zeinek generikoki, karaktereak bezala ezagutzen dira. Propietate hauetan bi mota daude:
- Kantitatezkoak, zenbakien bitartez adierazi daitezkeenak. Adibidez, adina, seme-alaben kopurua, pisua ala altuera.
- Nolakotasunezkoak, zein hitzen bitartez soilik azal baitaitezke; adibidez, ilearen kolorea, nazionalitatea, sexua, egoera zibila, eta abar.
Aldagai estatistiko motak
Karaktere estatistikoa egituratzen duen balore taldea, aldagai estatistikoa deitzen da. Hitz zehatzetan, aldagai estatistikoa izendatzen da gizabanakoaren kantitatezko karaktere oro, nolakotasunezko karaktereak atributuak izendatzen diren bitartean.
Aldagai estatistikoak bi talde handitan sailkatzen dira:
- Aldagai diskretuak, zeinek balore puntualak soilik hartzen baitituzte. Adibidez, emakume baten seme-alaben kopurua beti balore osoa da: 0, 1, 2, 3, ...
- Etengabeko aldagaiak, "R" zenbaki errealetako edo bere bitarteko talde barnean edozein balore har dezakete. Etengabeko aldagaien adibide dira jaio berrien neurri antropomorfokoak, kolektibo zehatz bateko hiritarren altuera, tenperaturen neurketa, eta abar.
Aldagai baten ibilbidea deitzen zaio, bere baloreen artean existitzen den gehieneko diferentziari.
Karaktere estatistikoen sailkapena.
Maiztasunak
Populazio baten elementuetan karaktere bat behatzen badugu, haietariko kopuru zehatz batean era berdinean agertzen dela ikusiko da. Kontzeptu hau, maiztasuna izendatzen da, horregatik:
- Erabateko maiztasuna deitzen zaio, datu-taldearen barnean aldagai baten balore bakoitza agertzen den kopuru zenbakiari. "i" karakterearen erabateko maiztasuna "f" bezala adierazten da.
- Maiztasun erlatiboa deitzen zaio eta hi bezala espresatzen da, karakterearen erabateko maiztasun eta "n" oharren guztiaren zenbakiaren arteko kozienteari. Hau da:
hi = fi/n
Aldagaiaren baloreak geroz eta handiagoa edo geroz eta txikiagoa den zentzuan ordenatzen badira, eta balore zehatz batera arte gehitzen joaten badira, akumulatutako maiztasunaz hitz egiten dugu, zein erabatekoa ala erlatiboa izan baitaiteke, kontsideratzen den maiztasun kontzeptuaren arabera.
Taulen aurkezpena
Lehendabiziko datu estatistikoen aurkezpen era bat, taulen erabileran oinarritzen da. Arruntenak, maiztasunezko banaketa taulak dira, non zutabeak adierazten dira.
- Aldagaiaren balorea.
- Erabateko maiztasuna, maiztasun erlatiboa eta, batzuetan, pilatutako maiztasuna.
Taula estatistikoetan, hainbat propietate interesgarri betetzen dira, zeinek bere zehaztasunaren kontroleko mekanismotzat balio dute.
- Erabateko maiztasun guztien batura, lagineko populazioaren tamainaren berdina da.
- Maiztasun erlatiboen batura, beti 1 da.
- Pilatutako azken erabateko maiztasuna, oharren guztiaren kopuruarekin bat dator.
- Pilatutako azken maiztasun erlatiboa, unitatea da.
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
-
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
-
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
-
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
-
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
-
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
-
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.
- Estatistika
- Probabilitatea: kontzeptuak
- Probabilitate baldintzatua eta konposatua
- Probabilitate-banaketa
- Konbinatoria
- Zenbaki konbinatorioak
- Banaketa binomiala
- Banaketa normala
- Aldagai estatistikoak
- Representación gráfica de datos estadísticos
- Joera zentraleko neurriak
- Sakabanatze-neurriak
- Sarrera bikoitzeko taulak
- Erregresio-zuzena eta korrelazioak
- Estatistika-laginketa
- Lagin-banaketa
- Inferentzia estatistikoa
- Konfiantza-tartea
- Estatistikaren aplikazioak
- Inkestagintza
- Los porcentajes