Informazio gehiago
XX. mendeko europar poesia (II)
Poesia ingelesa
Abangoardiak Ingalaterrara ere iristen da eta horren ondorioak dira honako mugimenduok: imaginismoak, beste baliabide batzuen gainetik metaforaren nagusitasuna defendatzen du; bortizismoak, berriz, abstrakzioa eta geometrismoa bultzatzen ditu, naturaren edo emozioen irudipenik gabe. Bi korronte horietan sekulako garrantzia izango du E. Pound estatubatuarrak.
Jatorriz estatubatuarra da baita ere garai hartako poesia ingeleseko idazlerik entzutetsuena bihurtuko dena, Thomas S. Eliot (1888-1965). Bere olerkia gizaki modernoak baloreak galdu izana adierazten du, lagunarteko hizkuntzaz eta erritmoaren zentzu nabarmenaz baliatuz. La tierra baldía (1922) lanean adierazi zuen atsekabetik Cuatro cuartetos (1942) liburuko sinbolismo espiritualera pasatuz.
Hutsune moral horrek eraginda, olerkari ugarik Espainiako Gerra Zibilarekiko konpromisoa hartzen dute. "Oxfordeko taldea"ren buruan Wistan H. Auden (1907-1973) dago, bere poesia kulturalistarekin arimaren atsekabeari aurre egiteko itxaropena bilatzen dutenak.
Gerraostean Dylan Thomasen (1914-1953) bitalismoa, Philip Larkinen (1922-1985) eguneroko intimismoa, eta Ted Hughesen (1930-1998) erromantizismo sutsua nabarmentzen dira.1964an, hil baino urtebete lehenago, T.S. Elioti atera zioten argazkia. 1948an Nobel saria eman zioten. Olerkari izateaz gain, antzerkigilea, (Asesinato en la catedral, 1935) eta literatura kritikari garrantzitsua ere izan zen.
Italiako poeta bikainak
Gerrarte aldian hermetismo mugimendua sortzen da Italian: olerki deskribatzaile eta gogoetatsu laburrak, orainaldian idatziak, hizkuntza neurri batean, eta sumatu edo aditzera eman daiteke. Abangoardietan horren berezkoa den oinarrizkoa bilatzeko grina izateaz gain, faxismo italiarraren erretorika hanpatua gaitzesten du estetika honek.
Umberto Saba (1883-1971) da mugimendu hau lantzen duen lehen idazlea. Lirika subjektiboa, erraza, umorezkoa eta musikala du (Cancionero, 1921), baina estilo honek Giuseppe Ungarettiri (1888-1970) esker lortu zuen entzutea. Bere poemak laburpen eta lakonismoaren eredua dira eta distira iheskorrak ematen dituela esan dezakegu (Alegría de náufragos 1919).
Salvatore Quasimodok (1901-1968) bere jaioterria den Siziliako hermetismo deskribatzailea albo batera utzi eta konpromisora igaro zen (Y cae la noche de repente, 1942).
Eugenio Montale (1896-1981), behar bada denetarik onena. Erromantizismo urriko begirada bizitzatik eta gizakitik pasarazten du, emozio neurritsuarekin, ironiarekin, eta musikalitatearekin (Huesos de jibia, 1925).Frantzia
Gerraondoko Frantziako olerkari entzutetsuena Francis Ponge (1899) izan zen ziur asko. Objektuen unibertsoari buruzko poesia materialista lantzen du, horiei buruzko begirada inpertsonala gehituz.
Surrealismoaren oinordekoak René Char, estilo aforismo estilotik sinbolismo misteriotsu batera pasatzen du, (1907- 1998); eta Henri Michaux (1899-1984) dira, pintorea baita. Michauxek egiten dituen bidaiak, drogekin izandako esperientziak, eta gure inkontzientearen alderdirik ilunena olerkietan agertzen ditu.
Alemania
Mendearen bigarren herenean Bertolt Brechten (1898-1956) poesia da nagusi Alemanian, antzerkigilea baita (81. gaia ikusi). Militantzia komunistak eragindako ardura existentzialak eta politiko sozialei buruz idazten du estilo aldendu batekin, emozio neurritsu batekin eta aberatsa baina guztientzat ulergarria den hizkuntza erabiliz.
Beste olerkari garrantzitsu batzuk gazteagoak dira: Paul Celan (1920-1970) eta Ingeborg Bachmann (1926-1973) austriarra; hizkuntzaren inpotentzia komunikatiboarekin erabat itsututa daudenak bi horiek. Bestalde, Hans M. Enzensbergerrek (1929) hirurogeita hamargarren hamarkadako espiritu kritikoa oso ondo irudikatzen du El hundimiento del Titanic lanean (1978).
Beste poeta europar batzuk
Polonia
Hogeigarren hamarkadan abangoardia gogotsua gailendu zen literatura poloniarrean. Olerkaririk ezagunena Czeslaw Milosz (1911) da; 1980an Nobel sariduna, bere herrialdeko historia odoltsua aztertu ondoren (Tres inviernos (Hiru negu) 1936), oroitzapenak erakartzen dituen eta filosofikoagoa den lirikara igarotzen du.
Txekoslovakia
Txekoslovakiako poesiako bi pertsonai garrantzitsuenak Vladimir Holan (1905-1980) gogoetatsua eta Jaroslav Seifert (1901-1986), iraultza eta maitasunaren ahotsa eta 1984an Nobel sariduna.
Hungaria
Hungariako olerkaririk entzutetsuena Attila Jozsef (1905-1937) da, bere buruaz beste egin zuena bizitza zail baten ondoren. Bere olerkiek bere espiritu iraultzailea azaltzen dute.
Grezia
Greziako literatura garaikidean bi olerkari nabarmendu behar dira: Georgios Seferis (1900-1971), etsipenez betetako klasizismoa, eta Odysseus Elitis (1911-1996), bere herriarekin oso konprometitutako lirikaduna. Biei eman zieten literaturako Nobel saria, 1963an eta 1979an, hurrenez hurren.
Munduko beste olerkari batzuk
Rabindranath Tagore (1861-1941) filosofoa, pedagogoa eta indiar abertzalea izan zen. Narratiba, antzerkia eta poesia idatzi zuen, baita poesia lan garrantzitsu bat bengaleraz eta ingelesez.
Kalil Ghibran (1883-1931) libanoarra ospetsu egin zen ingelesez idatzi zuen El profeta (Profeta) lanari esker, baina arabieraz idatzi zuen bere poesi lana.
Aime Cesaire (1913) martinikarrak eta Leopold Sedar Senghor (1906) senegaldarrak (politikoa, saio idazlea eta Nobel sariduna) frantsesez azaltzen dute arraza beltzaren kontzientzia.Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
-
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
-
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
-
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
-
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
-
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
-
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.
- Amerikako eta Europako XX. mendeko literatura
- XX. mendearen hasierako nobela ingelesez
- XX. mende hasierako alemanerazko nobela
- XX. mende hasierako nobela frantsesez
- Ingelesezko nobelaren berrikuntza
- Nobela garaikidea Europan
- Gaur egungo nobela Britainia Handian eta Estatu Batuetan
- Alemania eta Italiako nobela garaikidea
- XX. mendeko europar poesia (I)
- XX. mendeko europar poesia (II)
- Europar antzerkia XIX. eta XX. mendeetan
- XX. mendeko teatroaren berriztapena
- Absurduaren teatroa eta krudelkeriaren teatroa
- Antzerki garaikidea Europan eta Estatu Batuetan