Miguel de Unamuno

Saiakera

• Espainiagatik zuen kezka En torno al casticismo (1895) eta Por tierras de España y Portugal (1911) bezalako saioetan agertzen da. Horietan espainiar arimaren esentzia aztertu eta "intrahistoria"ren kontzeptua garatu zuen: herriaren bizitzan ere parte hartzen diren herritarren eguneroko historia, eta tratatuetan jasotzen ez dena.
• Bere ibilbide espiritualari Vida de don Quijote y Sancho (1905), Del sentimiento trágico de la vida (1913) eta La agonía del cristianismo (1925) bezalako saioen bidez jarraitu dakioke. Obra horietan, Unamuno bi egintza menderaezin daudelako ondoriora heldu zen: norberaren existentziaren kontzientzia eta ez-existentziaren beldurra, erlijiora gidatu zuena. Horrela, arrazoimen eta fedearen arteko gatazka larria gertatzen da.

Narratiba: "Nivola"

Unamunok teknika narratiboa berritu zuen berak "nivola" deitutako obretan.

Nabarmenenak Niebla (1914), Abel Sánchez (1917), La tía Tula (1921) eta San Manuel Bueno, mártir (1930) dira eta horien ezaugarriak honako hauek dira:

• Idatzi aurretik ezer prestatzeari uko egitea.
• Deskribapenak eta kokapenak kentzea.
• Protagonista bere borroka existentzialean agertzea, Unamunoren borroka bera isla izan ohi dela.
• Elkarrizketa sustatzea, narrazioan berebiziko garrantzia hartu arte.

San Manuel Bueno, mártir obraren 1931ko edizio baten azala, Penagosen marrazkia duena (Liburutegi Nazionala, Madril). Obra honetan, Unamunok fedearen agonia eta fede eta arrazoimenaren arteko borroka islatu zituen.

Poesia

Poesian ere, Unamunok gainerako obretan garatutako gai bera jorratu zuen: larritasun espirituala. Tradizioko metroek erakarri egin zuten eta lehenengo konposizioetan errima ekiditen saiatu bazen ere, geroago horretara jo zuen.

Bere obren artean, aipagarriena El Cristo de Velazquez (1920) da eta horrekin batera, ondoren adierazitakoak: Poesías (1907), Rosario de sonetos líricos (1911), Andanzas y visiones españolas (1922), Rimas de dentro (1923), Teresa (1924), De Fuerteventura a París (1925), Romancero del destierro (1928) eta Cancionero (1953).

Pio Baroja

Nobela

Barojaren ustez, nobela barnean denetarik har dezakeen pieza literarioa da. Ondorioz, bere testuetan gogoeta filosofikoak, aitorpen politikoak, umorismoa, abenturak eta kritika sozial gogorrak aurki daitezke.

Nobela egiteko erabili zuen teknika berezkotasunean eta berehalako errealitatearen behaketan oinarritzen zen.

Barojaren nobelen argumentua pertsonaia protagonista bakarraren bilakaera existentziala izan ohi zen. Berarekin batera, bigarren mailako pertsonaiek pertsonaia nagusiari buruzko datuak ematen zituzten.

Egitura nagusia oso sinplea da eta gatazkarik ezak konpontzeko, elkarrizketa sarriak, tokien deskribapenak eta bigarren mailako pertsonaien istorioak erabiltzen dira.

Pio Barojaren erretratua, Juan de Echevarriak egina.

Pertsonaiak

Barojaren ezaugarri nabarmenetako bat pertsonaiak sortzeko zuen gaitasuna eta horiek agertzean ematen zuen indarra da.

Barojaren nobelen protagonistak bera bezalakoak izan ohi dira: misoginoak, antiklerikalak eta anarkistak.

Barojaren pertsonaiak bihurriak, alderraiak eta geldiezinak dira eta oro har, porrot egiten dute. Horregatik, esan izan da Barojaren nobelen protagonistak antiheroiak direla.

Azorin

Bere ekoizpen literarioa bi atal handitan banatzen da, funtsean: saiakera eta nobela. Arrakasta gutxiko antzerki lan batzuk ere idatzi zituen.

• Saiogile gisa, arreta berezia jarri zuen Espainiako paisaian: Alma castellana (1900), Andalucía trágica (1950), Castilla (1912), eta lan literario klasikoak berriro interpretatzean: Ruta de don Quijote (1905), Clásicos y modernos (1913), Los valores literarios (1914) eta Al margen de los clásicos (1915).
• Azorinek uste zuen nobelak pertsonaien giroa eta sentsazioak besterik ez zuela deskribatu behar. Horregatik, deskribapen zehatz, esaldi labur eta estilo serioaren zale amorratua zen. Bere nobeletako batzuk hurrengoak dira: La voluntad (1902); Las confesiones de un pequeño filósofo (1904); Doña Inés (1925); El escritor (1941) eta María Fontán (1943).

Azorin, Daniel Vazquez Diazen (1882-1969) olio pintura.