Testu zientifikoak

Izaera zientifiko eta teknikoa duten testuetan informazio-funtzioa da nagusia, helbururik funtsezkoena jakintzaren transmisioa delako. Komunikazio zientifikoan parte hartzen dutenek jakintzaren aspektu jakin batean espezializazioa dute elkarren artean eta aldaera linguistiko partikularra daukate (aldaera zientifiko teknikoa), nahiko ulergaitza adituak ez direnentzat.

Hizkuntza zientifikoaren ezaugarria orokorrak

  • Unibertsaltasuna: diziplina batean aritzen diren pertsona guztientzat aztertzeko helburua bera denez, hizkuntza zientifikoen homogeneizatzea gertatzen da hizkuntza ezberdinetan.
  • Objektibotasuna: konnotatiboa dena eta adierazkortasunaren baliabideak baztertzen dira.
  • Zehaztasuna: hizkuntzaren bidez diziplina bakoitzak ikasten duen errealitatearen zatiak zehatz-mehatz izendatzen dira.

Testu zientifikoen analisia

Zientziako edukiak testu argitzaile gisa antolatu ohi dira (31. gaia ikusi). Ez dago testu zientifiko-tekniko bereizgarririk, baina bai generoak, esaterako taxonomiak, frogapenak, etab.

Testu hauek era honetan banatu ohi dira:

  • Sarrera: ikasten den gaia, helburuak, markoa eta oinarri teorikoak aurkezten dira.
  • Garapena: ikasitako fenomenoen erakusketa egiten da eta frogekin batera, hipotesi bat plazaratzen da.
  • Ondorioak: hipotesiaren bideragarritasuna eta horren ondorioak azaltzen dira.

    Aditzaren ikuspuntutik, testu zientifikoen eta teknikoen eraikuntzak koherentzia logiko bera dauka. Sintaxiaren ezaugarririk bereizgarrienak honako hauek dira:

  • Menderakuntza ugaria izango da harreman logikoak adierazteko.
  • Adierazpen inpertsonalak.
  • Osagai adierazgarrien falta.
  • Izen-sintagma konplexuak eta aditz-sintagma sinpleak (15. gaia ikusi).

Terminologia zientifikoa

Terminologia zientzia eta teknikaren berezko terminoen multzoa da, edota interes profesionalak, ideologikoak, kulturalak edo beste motako interesak komunean dituzten talde ezberdinek erabiltzen dituzten terminoak dira.

Termino teknikoak, batik bat, diziplina zientifiko eta teknikoetan erabiltzen diren terminoak dira. Bere ezaugarririk nagusienak:

  • Zehaztasuna: terminoek kontzeptu bakar bati egiten diote erreferentzia -hau da, monosemiazko izaera daukate-, aldez aurretik definizioen bidez zehaztu den kontzeptuari hain zuzen ere.
  • Objektibotasuna eta emoziozko neutraltasuna: terminoen erabileran, balorazio subjektiboa, balio konnotatiboak eta irudizko adierak ekidin behar dira.
  • Egonkortasuna eta egokitasuna: terminoen esanahiak iraun egin behar du denbora aurrera doan heinean, baina hiztegi zientifiko eta teknikoak ere, egiten diren aurkikuntzetara egokitu behar dira.

Termino teknikoak prestatzea

Zientziak eta teknikak ohiko prozedura morfologikoetara jotzen dute termino berriak sortzeko (eratorbidea, hitz-elkarketa eta mailegu linguistikoak), baina zenbait berezitasunekin.

  • Hizkuntza klasikoetatik eginiko eratorbidea:

    Historian zehar latina eta grekora jo dugu espainiera eta beste hizkuntza askotako termino zientifikorik gehienak sortzeko. Gaur egun, ingelesera jotzen da askotan baina baita hizkuntza klasikoetara ere.

  • Eratortzeaz sortutako neologismoak:

    Lexiko espezializatuetan eratorbideak sorkuntza ugari baimentzen ditu, batez ere latindar eta greko osagaiaz.

  • Laburtzeagatik sortutako neologismoak:
    • Siglak: kontzeptu unitatea osatzen duten hitzen hasierako hizkia konbinatzean datza: FM, SIDA,ADN.
    • Laburdura: hitzak laburtuz beste hitz batzuk sortzen ditu: cardiólogo Þ cardio, poliomielitis Þ polio.

Maileguak

  • Mailegu lexikoak hizkuntza batek beste hizkuntza batetik hartzen dituen hitzak dira: bypass, escáner.
  • Mailegu semantikoa hizkuntza bateko hitz batek beste hizkuntza batean beste esanahi paraleloa hartzen duenean gertatzen da: ingelesez, mouse Þ ratón.
  • Kalkoa hizkuntza batetik bestera esanahia galdu gabe igaro den hitza izango da: ingelesez, acid rain Þ lluvia ácida.
  • Gainera, hiztegi zientifikoa horrela lortzen da:
    • Hizkuntza klasikoetatik (latina eta grekoa) zuzenean.
    • Hizkera arrunteko hitzei adiera espezializatuak emanez: conjunto, hembra, película.
    • Zientzia edo teknikako beste eremu bateko terminoak erabiliz: virus informático.
    • Hitzen asmakuntzagatik (quark), metaforak (agujero negro), etab.

Orria posta elektronikoz bidali

< * Bete beharreko alorrak

Eskerrik Asko.
artikuluan arrakastaz bidalita da.

cerrar ventana
Lagun iezaguzu hobetzen! Zure iritzia garrantzitsua da, eta horregatik eskertuko genizuke zure iritziak eta iradokizunak info@hiru.eus helbidera bidaltzea.

* Bete beharreko alorrak
cerrar ventana

 

¿Qué son los iconos de "Compartir"?

 

Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.

¿Para qué sirve cada uno?

  • facebook

    Facebook

    Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.

     
  • eskup

    Eskup

    Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.

     
  • delicious

    Twitter

    Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.

     
  • tuenti

    Tuenti

    Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.

     
  • technorati

    Google Buzz

    Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.

     
  • meneame

    Meneame

    Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.

     
 

 

cerrar ventana

Derechos de reproducción de la obra

 

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.

Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.

Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.

Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.

  Pribatutasuna

Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.

cerrar ventana