Informazio gehiago
Hitza
Egitura eta osagaiak
Hitza unitate linguistiko bat da. Badaude hitz batzuk ezin direnak esanahia duten unitate txikiagoetan banatu, ayer bezala. Beste hitz batzuk, aldiz, esanahi lexiko edo gramatikala duten segmentu txikiagoetan banandu daitezke, niños = niñ-o-s bezala.
Osagai-motak
Hitz askotan antzeman daitezkeen esanahi lexiko edo gramatikala duten segmentuak morfemak deitzen dira, eta hiru motakoak izan daitezke:- Erroa hitzaren esanahi lexikoa jasaten duen zatia da, hau da, bere oinarrizko esanahia.
- Desinentzia flexiboak erroei eransten zaizkie hitz baten forma desberdinak lortzeko, eta genero, numero, pertsona, eta abarreko esanahiak ematen dituzte. Hitzen amaierei loturiko informazio hauek akzidente gramatikal izena hartzen dute.
- Hizkiak hitz berriak lortzeko erro bati eransten zaizkion partikulak dira. Hitzaren barnean duten posizioaren arabera horrela deitzen dira:
- Aurrizkiak, erroaren aurrean agertzen badira (prever).
- Atzizkiak, erroaren ondoren agertzen badira (amigable).
- Artizkiak, erroa eta atzizki baten artean jartzen diren hizkiak (panadero).
Bere egituraren araberako hitz-motak
- Hitz aldakor edo flexiboak eta hitz aldaezinak:
- Hitz aldakorrak dira desinentzia flexiboak onartzen dituztenak (amarill-o).
- Hitz aldaezinak dira desinentzia flexiborik onartzen ez dutenak (allí).
- Hitz bakunak eta hitz elkartuak:
- Hitz bakunak dira erro bakarra dutenak (cog-erán).
- Hitz elkartuak dira bi erroz edo gehiagoz osatuta daudenak (mata-suegras).
- Hitz primitiboak eta hitz eratorriak:
- Hitz primitiboak dira hizkirik ez dutenak (alta).
- Hitz eratorriak dira hizkiren bat dutenak (alt-itud).
Hitz berrien sorrera
Batez ere zientzia eta teknologiaren aurrerapenak direla eta, gaztelaniak hitz berriak sortu behar ditu errealitate berriak izendatzeko.
| Metodoak | Definizioa | Adibideak |
|---|---|---|
| Hitz guztiz berriak | ||
| Akronimia | Beste hitz batzuen letrekin hitzak sortzean datza. | sida = síndrome de inmunodeficiencia adquirida |
| Mailegua | Beste hizkuntza batetik termino bat hartzean datza. | club (ingeleseko clubetik) chalé (frantseseko chaletetik) |
| Hitzak sortzea beste batzuetatik abiatuta | ||
| Eratorpena | Hitz baten erroari atzizki bat eranstean datza beste berri bat sortzeko. | máquina =maquin-ista |
| Elkarketa | Hitz bakar batean erro bi edo gehiago elkartzean datza edo erro bati aurrizki bat eranstean. | alta-vozpre-historia |
| Parasintesia | Hitz-sorreran elkarketa eta eratorpenezko mekanismoek batera parte hartzen dutenean sortzen da. | siete-mes-ino, en-ter-necer, des-car-ad-o |
Perpausaren atalak
Hizkuntza bateko hitzak oso desberdinak dira beren esanahia, osaera eta bete ditzaketen funtzioengatik. Hiru irizpide hauek kontuan izanda, hitzak klase edo multzoetan elkar ditzakegu, tradizionalki perpausaren atalak deitu izandakoak.
- Kategoria gramatikal nagusiak honako hauek dira: substantiboak (5. gaia ikusi), artikuluak (6. gaia ikusi), adjektibo kalifikatzaileak (7. gaia ikusi), pertsona-izenordainak (8. gaia ikusi), aditzak (9. gaia ikusi) eta (10. gaia ikusi), adberbioak, preposizioak eta juntagailuak (11. gaia ikusi).
- Talde hauekin batera, batez ere bere esanahiagatik bereizten diren, eta beraz kategoria semantikoak osatzen dituzten, beste batzuk agertzen dira: erakusleak, posesiboak, zehaztugabeak, zenbakizkoak (6. gaia ikusi), galdetzaileak, harridurazkoak eta erlatibozkoak.
- Azkenik interjekzioak gehitu behar dira. Hitz hauekin sentimendu eta emozioak adierazten ditugu, eta horregatik harridurazko intonazioa erabiliz ahoskatzen ohi dira: ¡Ay!, ¡Oh!, ¡Caramba!, ¡Ojalá! (Ai!, Oh!, Arrano-pola!, Oxala!)
Interjekzioek berez esaldiak osa ditzakete (12. gaia ikusi).
Orria posta elektronikoz bidali
¿Qué son los iconos de "Compartir"?
Todos los iconos apuntan a servicios web externos y ajenos a HIRU.com que facilitan la gestión personal o comunitaria de la información. Estos servicios permiten al usuario, por ejemplo, clasificar , compartir, valorar, comentar o conservar los contenidos que encuentra en Internet.
¿Para qué sirve cada uno?
Comparte con amigos y otros usuarios fotos, vídeos, noticias y comentarios personales, controlando la privacidad de los mismos.
Conversa sobre los temas que te interesan y que proponen los expertos. Todo ello en 280 caracteres con fotos y vídeos. Lee, pregunta e infórmate.
Contacta y comparte con amigos, familiares y compañeros de trabajo mensajes cortos (tweets) de no más de 140 caracteres.
Conéctate, comparte y comunícate con tus amigos, compañeros de trabajo y familia.
Comparte tus novedades, fotos y vídeos con tus amigos e inicia conversaciones sobre los temas que te interesan.
Sitio web que se sirve de la inteligencia colectiva para dar a conocer noticias. Los usuarios registrados envían historias que los demás usuarios del sitio pueden votar.
Derechos de reproducción de la obra
-
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenak dira hiru.eus webgunearen eta bertan agertzen diren elementu guztien jabetza intelektualaren eskubideak.
Halere, baimenduta dago hezkuntzaren esparruan hiru.eus-eko edukiak erabiltzea, betiere webguneari aipamena egiten bazaio eta Creative Commons CC-BY-NC-SA lizentziaren baldintzapean.
Informazio gehiagorako: pdf dokumentua jaitsi (943,2k).Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bere buruari aitortzen dio, edozein unetan eta aurretiaz ohartarazi gabe, bere webguneko informazioa edota haren konfigurazioa edo itxura aldatzeko eta eguneratzeko ahalmena.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bermatzen ez dela akatsik egongo webguneko sarbidean, ezta han jasotako edukietan ere. Era berean, ez du ziurtatzen eduki hori behar bezala eguneratuta egongo denik. Dena den, beharrezko ahalegin guztia egingo du akats horiek saihesteko, eta, hala behar izanez gero, ahalik eta azkarren konpontzeko edo eguneratzeko.
Webgunera sartzea eta bertan jasotako informazioaz egiten den erabilera soilik erabiltzailearen erantzukizuna dira. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du inolako erantzukizunik izango webgunera sartzeak edo hango informazioa erabiltzeak sor litzakeen ondorio edo kalteen aurrean, bere eskumenen erabilera zehatzetan jarraitu behar dituen legezko xedapenak ezartzearen ondorio diren egintza guztietan izan ezik.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ez du bere gain hartzen webgunean aipatzen diren kanpoko beste esteka batzuetara konektatzetik edo haietan jasotako edukietatik erator daitekeen inolako erantzukizunik.
Webgune honetan jasotako informazioa baimenik gabe edo oker erabiltzeak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren jabego intelektual eta industrialaren eskubideetan sorturiko kalte eta galerek legez dagozkion egintzak erabiltzeko bidea emango diote aipatutako Administrazioari, eta, hala badagokio, erabilera horren ondorio diren erantzukizunak hartuko ditu.
Pribatutasuna
Interesatuak emandako datuak dagokion prozedura edo egintzan aurreikusitako helburuetarako baino ez dira erabiliko.
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Etengabeko Ikaskuntzako Zuzendaritza da datu horiek biltzen dituen fitxategiaren erantzulea, eta haren aurrean egikaritu ahal izango dira sartzeko, zuzentzeko, deuseztatzeko eta aurka egiteko eskubideak. Horretarako, eskura duzu info@hiru.eus helbide elektronikoa.